Mimo postępującej digitalizacji, w tym popularyzacji e-booków, zużycie papieru wciąż wzrasta. Początek roku szkolnego to czas najwyższych zysków dla wydawców podręczników szkolnych. Kolorowa szata graficzna, konsultacje z rzeczoznawcami, odpowiednia oprawa metodyczna – to wszystko ma przyciągnąć przedstawicieli oświaty do wyboru podręcznika. Dla ponad 5 milionów uczniów w Polsce to początek kolejnego roku wytężonej pracy. Dzieci w swoich plecakach znów poniosą do szkoły dziesiątki tysięcy ton podręczników.
Niestety większość obecnych na polskim rynku podręczników wydawana jest na błyszczącym papierze o wysokiej gramaturze. Może mieć to bardzo negatywny wpływ zarówno na wzrok uczniów jak i na ich prawidłową postawę ciała. W dodatku papier o wysokiej gramaturze znacząco zwiększa zużycie drewna a także wody i energii potrzebnych do jego produkcji – zmiana gramatury papieru z 70 na 80 g/m2 zwiększa zużycie drewna o 14%, podczas gdy zmiana z 80 na 100 g/m2 zwiększa to zużycie aż o 20%!
Papier stosowany do produkcji podręczników w przeważającej mierze wciąż pochodzi z drewna z wycinki lasów. Część tego drewna pochodzi z racjonalnie zarządzanych zasobów leśnych, jednak większość pozyskiwana jest w wyniku nieodpowiedzialnego zarządzania lasami, w tym z nielegalnych wycinek i niszczenia zasobów leśnych o szczególnej wartości przyrodniczej (jest to szczególnie częsta praktyka w przypadku druku w Chinach i innych krajach Azji, gdzie masowo stosuje się papier firmy Asia Pulp and Paper, pochodzący z niszczenia ostatnich lasów deszczowych Indonezji).
Na rynku papierów poligraficznych z łatwością można znaleźć odpowiedzialne środowiskowo alternatywy w postaci
papieru z recyklingu (makulatury) lub z certyfikatem świadczącym o odpowiedzialnym zarządzaniu zasobami leśnymi (np. certyfikat FSC). Stosowanie papieru z recyklingu pozwala zaoszczędzić ok. 70% energii potrzebnej do produkcji papieru z włókiem pierwotnych, a także zmniejszyć zużycie szkodliwych dla środowiska związków chemicznych oraz wody.
Nieobojętny dla środowiska jest także proces bielenia papieru. Wybielanie masy celulozowej za pomocą
chloru lub związków opartych na chlorze powoduje uwalnianie do środowiska trwałych i wysoce toksycznych związków zwanych
dioksynami. Jak wykazały różne badania, związki te można znaleźć nie tylko w ściekach pochodzących z papierni ale także w samych produktach papierowych! Są one silnie toksyczne nawet w śladowych ilościach, a naukowcy wykazali wysokie ryzyko zdrowotne związane z dłuższym kontaktem z nimi. Na rynku papierów poligraficznych z łatwością można już dostać papier wyprodukowany całkowicie bez użycia chloru (tzw. papier
TCF – Total Chlorine Free) a także bezchlorowy papier z recyklingu (tzw. papier
PCF – Processed Chlorine Free – przetwarzany bez użycia chloru). Żaden z tych procesów nie prowadzi do wytwarzania szkodliwych substancji, w tym dioksyn, natomiast w obu wykorzystywane są tlen, ozon lub nadtlenek wodoru jako czynniki wybielające.
Drodzy Wydawcy Podręczników Szkolnych,
Apelujemy do Was, osób odpowiedzialnych za wydawanie jednych z najważniejszych książek w życiu każdego człowieka, o stosowanie matowego i lekkiego papieru do produkcji podręczników, najlepiej produkowanego z makulatury lub z drewna z certyfikatem świadczącym o odpowiedzialnym zarządzaniu zasobami leśnymi (np. certyfikat FSC) a także, przy którego wybielaniu nie stosowano szkodliwego dla środowiska i zdrowia ludzi chloru. Drukowanie na błyszczącym papierze o wysokiej gramaturze oznacza nie tylko wycinanie połaci lasów, ale też ogromny problem dla przeciążonych kręgosłupów i szybkiego męczenia się wzroku uczniów i nauczycieli. Dla współczesnych drukarni druk wysokiej jakości książek na matowym papierze o niższej gramaturze oraz pochodzącym z recyklingu i bielonym bez użycia chloru nie jest już żadnym problemem. Apelujemy również o szczególną ostrożność w przypadku druku w krajach wysokiego ryzyka, o niskich standardach środowiskowych i społecznych, takich jak Chiny.
Z poważaniem,
