FSC to certyfikat przyznawany drzewnym produktom leśnym, takim jak meble, papier, pokrycia podłogowe, okna, drzwi, instrumenty muzyczne oraz bezdrzewnym produktom pochodzenia leśnego, takim jak syrop klonowy, kauczuk czy orzechy brazylijskie. Zakres działania certyfikatu obejmuje tylko pierwszy etap łańcucha produkcji – pozyskiwanie surowca. Ponad 148 mln ha lasów na świecie (ok. 5 razy tyle, ile wynosi powierzchnia Polski) jest obecnie certyfikowanych zgodnie ze standardami FSC i aż 21 tys. firm branży drzewnej i papierniczej posiada ten certyfikat (stan na listopad 2011 r.).

 

FSC utworzony został w 1994 r. przez międzynarodową organizację skupiającą organizacje społeczne i reprezentujące prawa ludności tubylczej, organizacje środowiskowe, organizacje certyfikujące zasoby leśne, właścicieli i zarządców lasów, firmy przetwórstwa drzewnego i papierniczego, sieci handlowe oraz osoby prywatne zainteresowane odpowiedzialną gospodarką leśną. Do FSC na poziomie międzynarodowym należą obecnie takie organizacje, jak: Greenpeace, WWF, Sierra Club, Friends of the Earth. W Polsce certyfikatem zarządza „Grupa Robocza FSC – Polska”, w skład której wchodzą m.in. takie firmy, jak: Arctic Paper Polska, Barlinek, Castorama Polska, IKEA i organizacje certyfikujące, np. NEPcon Sp. z o.o. Izbę społeczną tworzy m.in. NSZZ „Solidarność” i Związek Leśników Polskich w Rzeczypospolitej Polskiej, a izbę przyrodniczą m.in. Liga Ochrony Przyrody, WWF Polska, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków.

 

Główne kryteria FSC obejmują takie aspekty, jak: ochrona przed nielegalnym użytkowaniem i zabudową terenów leśnych, zapewnienie prawa do użytkowania zasobów leśnych ludności tubylczej i społecznościom lokalnym, ochrona zdrowia i bezpieczeństwa pracowników lasów, a także zapewnienie im możliwości zrzeszania się zgodnie z odpowiednimi konwencjami Międzynarodowej Organizacji Pracy (zasady te nie dotyczą pracowników firm przetwarzających drewno), zrównoważone pozyskiwanie zasobów leśnych, nie przekraczające poziomu, który trwale uniemożliwi ich odnowienie, ochrona rzadkich i zagrożonych gatunków oraz ich siedlisk, ograniczenie korzystania z chemicznych środków ochrony roślin (zwłaszcza z pestycydów), nawozów sztucznych oraz środków kontroli biologicznej, zakaz stosowania organizmów modyfikowanych genetycznie, ścisła kontrola i monitoring stosowania gatunków obcego pochodzenia, zachowanie lub poprawa stanu lasów o szczególnej wartości ochronnej, zakaz tworzenia nowych plantacji kosztem lasów naturalnych i półnaturalnych.

 

1. FSC „Czyste” (FSC Pure) – oznacza, że 100% surowca w produkcie jest certyfikowane przez FSC.

2. FSC „Mieszane” (FSC Mixed Sources) – oznacza, że minimum 70% surowca użytego do produkcji posiada certyfikat FSC, natomiast niecertyfikowana reszta jest tzw. drewnem kontrolowanym (Controlled Wood). Nazwa „drewno kontrolowane” oznacza że nie posiada ono certyfikatu FSC, ale spełnia minimalne wymogi dot. dobrego zarządzania lasami: jest legalnego pochodzenia, nie pochodzi z terenów o podwyższonych wartościach społecznych i przyrodniczych, gdzie istnieje podejrzenie, że wartości te mogły zostać naruszone w wyniku prowadzonej gospodarki leśnej, nie pochodzi z terenów przekształconych lasów naturalnych oraz z obszarów, gdzie wykorzystuje się drzewa modyfikowane genetycznie.

3. FSC „z Recyklingu” (FSC Recycled) – oznacza, że co najmniej 85% surowca w gotowym produkcie musi pochodzić z recyklingu.

 

Proces weryfikacji: certyfikat FSC nadawany jest na 5 lat, w czasie których przynajmniej raz w roku jednostka certyfikująca sprawdza zgodność postępowania certyfikowanego ze standardami systemu FSC. Audyt terenowy przeprowadzany jest min. raz do roku przez zespół 3-4 audytorów i trwa zwykle 3-5 dni. Audytorzy muszą mieć wykształcenie leśne i przejść szkolenia teoretyczne, a w przypadku audytorów wiodących – także szkolenia praktyczne.

 

Mechanizm akredytacji: FSC posiada mechanizm akredytacji, który weryfikuje poprawność wszystkich procedur oraz proces weryfikacji prowadzony przez poszczególne jednostki certyfikujące. Firmą, która odpowiada za mechanizm akredytacji FSC jest Accreditation Services International (ASI). ASI przeprowadza audyty w biurach jednostek certyfikujących oraz, raz w roku, jeden losowy audyt w terenie. Dodatkowo, jednostki certyfikujące muszą spełniać normy ISO 65.

 

Mocne i słabe strony: FSC to najbardziej wiarygodny z istniejących obecnie na świecie systemów certyfikujących zasoby leśne, jako jedyny popierany przez główne organizacje ekologiczne oraz liczne wspólnoty tubylcze. Struktura zarządzania FSC opiera się na 3 grupach interesariuszy: społecznej, środowiskowej i ekonomicznej, równomiernie reprezentowanych w zarządzaniu i procesie podejmowania decyzji przez organizację. Nie oznacza to jednak, że z FSC nie wiąże się kilka kontrowersji i wątpliwości⁽¹⁾. Jak pokazał przypadek certyfikatu dla Puszczy Białowieskiej, problemem jest brak możliwości udziału stron trzecich (np. ekspertów i obserwatorów z organizacji ekologicznych) w samej procedurze przeprowadzania audytu. Zapewnienie udziału społecznego w trakcie audytów bez wątpienia zwiększyłoby wiarygodność procesu weryfikacji. Kontrowersyjną regułą jest także wymóg akceptacji składu zespołu audytorów przez audytowanego klienta.

 

Więcej informacji na temat certyfikatu FSC: fsc.org oraz pl.fsc.org