„Większość wpływu produktów i usług na środowisko

zdeterminowane jest już na etapie projektu”

 

Świadomy / świadoma konsekwencji swoich decyzji projektant / projektantka (bądź firma dizajnerska) może mieć znaczny wpływ na otaczający nas świat. To od niego / od niej może zależeć źródło z jakiego pochodzić będzie materiał, kto uszyje z niego ubranie, a także co się z nim stanie, kiedy osoba, która je nabyła przestanie je nosić. Warto zadać sobie trud i pamiętać, że ubranie to coś znacznie więcej niż sam produkt. To też los ludzi i rodzin którzy wytworzyli tkaninę, szwaczek, które go uszyją, to także jego oddziaływanie na środowisko na każdym etapie produkcji oraz kształtowanie postaw konsumenckich wśród jego nabywców. Zaprojektowanie ubrania, które będzie ekologiczne, zagwarantuje pracownikom godne życie i dostarczy estetycznego i moralnego spełnienia klientowi jest nie lada sztuką, ale warto podjąć takie wyzwanie. Marka zbudowana od początku na zaufaniu ma większe szanse powodzenia na rynku. Innowacyjność w modzie to nie tylko kreowanie nowych trendów, to także otwarcie na współpracę i dialog z wykonawcami i konsumentami, wysłuchanie ich potrzeb, pokazanie alternatyw oraz wprowadzenie wartości takich jak ochrona środowiska i odpowiedzialność społeczna.

 

 

Na rynku dostępne są certyfikowane materiały, których wpływ na środowisko jest znikomy. Są to materiały powstałe bez użycia pestycydów, chemikaliów, które dzięki temu są nie tylko mniej szkodliwe dla środowiska, ale i dla skóry człowieka (więcej na ten temat piszemy w dziale „z jakich materiałów”. Potwierdzeniem tego są odpowiednie certyfikaty ekologiczne takie jak Global Organic Textile Standard (GOTS), Organic Exchange, Soil Association, IVN Certified Best, IVN Certified GOTS, czy Naturland. Warto też zapoznać się z problemami społecznymi, które wiążą się z ich produkcją. Wykorzystywanie słabszej pozycji rynkowej drobnych producentów w krajach ubogich, praca dzieci, niskie (o ile w ogóle) płace robotników najemnych na plantacjach to tylko niektóre z przykładów. Dlatego warto zastanowić się nad bawełną z certyfikatem Fairtrade, który gwarantuje, że naruszenia te nie miały miejsca.

 

Wybierając materiał, warto też sprawdzić czy w pobliżu nie ma przędzalni, lub czy nie uprawia się roślin takich jak len albo konopie (włókno lniane obok konopi jest głównym naturalnym surowcem włókienniczym, który może być w Polsce wyprodukowany, przerobiony i wykorzystany – Aktualna sytuacja przemysłu…, 186). Kupowanie polskich materiałów, to nie tylko wsparcie dla rodzimych producentów, ale także mniejsza emisja dwutlenku węgla do atmosfery podczas transportu tekstyliów.

 

Na rynku tekstyliów coraz więcej dostępnych jest materiałów „z drugiej ręki”. Modny ostatnio upcykling prowadzi do wykorzystania materiałów i ubrań, które inaczej trafiłyby na śmietnik. Ubrania uszyte z takich materiałów wcale nie muszą być przaśne i „grungowe”. Jest wiele przykładów znanych projektantów, których recykling stał się już „znakiem firmowym”.

 

Stawiając na ekologię, warto postawić na materiały trwałe, np. pochodzące z konopi. Uszyte z nich ubrania mają szanse być noszone dłużej (co na pewno w efekcie doceni sam konsument), przez co nie trafią po trzecim praniu na wysypisko.

  

 

Projektując strój nie ma co ograniczać się tylko do estetyki i wygody. Warto uczynić ubranie ponadczasowym, nie ulegającym trendom i wyjątkowym. Jeansy czy mała czarna zawsze są i będą modne, co wcale nie ujmuje im wartości. Ubranie takie będzie przydatne przez wiele lat, co znów ma szansę ograniczyć produkcję odpadów.

 

Coraz więcej projektantów podejmuje trud tworzenia ubrań wielofunkcyjnych, np. tworząc proste formy które klient może sam przekształcić w sukienkę, bluzkę, szal, a wszystko to z jednego, zmyślnie zaprojektowanego, kawałka materiału!

 

Dodatkowym pomysłem może być projektowanie ubrań dwustronnych, które nie tylko będę wielofunkcyjne, ale także przyczynią się do zmniejszenia ilości prania – jeśli pojawi się na nich plama zawsze można je obrócić na drugą stronę.

 

 

Wybór miejsca, gdzie projekt stanie się realnym ubiorem jest bardzo istotny. To właśnie ten etap produkcji odzieży pociąga za sobą największe naruszenia praw pracowników.

 

W zakładach mniejszych, zaprzyjaźnionych, projektant ma szansę sam wpłynąć na warunki pracy swoich wykonawców. Dlatego warto sprawdzić czy pracownicy zostali zatrudnieni w oparciu o umowy, czy mają zapewnione odpowiednie wynagrodzenie i ubezpieczenia społeczne. Warto wejść w bezpośredni kontakt z pracownikami – taka bliska relacja pozwoli nie tylko bardziej utożsamić im się z marką, ale przede wszystkim umożliwi wykrycie ewentualnych naruszeń.

 

W przypadku fabryk odległych, a zwłaszcza tych zlokalizowanych w krajach uboższych, nad którymi nie ma możliwości ciągłego czuwania, z pomocą przychodzą organizacje, które specjalizują się w monitorowaniu praw pracowniczych. Specjalnie dla projektantów powstała np. platforma Clean & Unique, które zrzesza drobne firmy nie dysponujące środkami na członkowstwo w większych organizacjach (takich jak Fair Wear Foundation czy Ethical Trading Initiative. Inicjatywy te prowadzą niezależne kontrole warunków pracy w fabrykach swoich członków a także stanowią szeroką platformę wymiany doświadczeń i wiedzy...

 

Wybierając miejsce produkcji warto wziąć pod uwagę przedsiębiorstwa społeczne czy spółdzielnie socjalne. Zatrudniają one np. osoby bezdomne czy niepełnosprawne pozwalając tym samym odnaleźć się im w otoczeniu.

 

Warto też poszukać szwalni, przędzalni czy zakładu krawieckiego, które będą dbać nie tylko o pracowników, ale też o środowisko. Ograniczenie zużycia energii, stosowanie energii ze źródeł odnawialnych, a w przypadku przędzalni także ograniczanie zużycie wody to tylko kilka z wielu możliwości wprowadzania standardów środowiskowych w fabrykach. Także w tym przypadku z pomocą przychodzą odpowiednie certyfikaty, takie jak np. Oeko-Tex Standard 1000, GOTS, IVN Certified BEST, IVN Certified GOTS, Naturland.

 

 

Odpowiedzialne projektowanie nie kończy się na stworzeniu samego produktu. Ważny jest także sposób w jaki trafi on do konsumenta. Odpowiedzialny marketing to zarówno rzetelna reklama, odpowiedni wybór miejsca sprzedaży oraz samo opakowanie. To właśnie na tym etapie istnieje możliwość zakomunikowania odbiorcom czym dany produkt różni się od innych. Edukacja jest bardzo istotną częścią odpowiedzialnego biznesu. Można więc zadbać by informacje o sposobie produkcji były zawsze zawarte na metce lub opakowaniu. I uwaga na samo opakowanie – zbędne i nieprzyjazne dla środowiska może podważyć w oczach uważnego konsumenta ekologiczną wiarygodność każdego produktu!

 

Zuzia Andziak, firma Van Markoviec

 

Bibliografia:

Jerzy Makowski, Jacek Kołodziej, Aktualna sytuacja przemysłu lniarskiego w Polsce i Unii Europejskiej, (w:) Etyczne dylematy na rynku tekstylno-odzieżowym, red. Monika Malinowska-Olszowy, Toruń, 2009.