Wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej Věra Jourová
Komisarz do spraw sprawiedliwości Didier Reynders
Komisarz do spraw rynku wewnętrznego Thierry Breton
Znaczna część żywności, którą kupujemy w supermarketach i dyskontach, wiąże się z łamaniem praw człowieka, degradacją środowiska i różnymi formami niesprawiedliwości. Dociera do nas za pośrednictwem łańcuchów dostaw, w których eksploatuje się drobnych rolników i pracowników, w tym zwłaszcza kobiety, jednocześnie pogłębiając kryzys klimatyczny. Przemysł rolny to także nadużycia w gospodarowaniu ziemią. Wielu pracowników i pracownic w globalnych łańcuchach dostaw to migranci, zarabiający na życie w prekaryjnych, niepewnych i niebezpiecznych warunkach.
Podczas gdy supermarkety i wielkie koncerny spożywcze – niezwiązane przepisami prawnymi dotyczącymi należytej staranności w zakresie praw człowieka i środowiska – korzystają na tych warunkach, drobni rolnicy i pracownicy migracyjni walczą o byt! Takim warunkom w łańcuchach dostaw żywności trzeba położyć kres.
Jako obywatelki i obywatele Europy zabieramy razem głos, apelując o sprawiedliwość. Solidaryzując się z pracownikami i pracownicami migracyjnymi, drobnymi rolnikami i rolniczkami oraz aktywistkami i aktywistami praw człowieka na całym świecie, sprzeciwiamy się tym niedopuszczalnym warunkom.
W marcu Parlament Europejski znaczną większością zagłosował za skierowaniem do Komisji Europejskiej wniosku o przedstawienie formalnego projektu dyrektywy UE w sprawie należytej staranności. Dyrektywa ta powinna nakładać na przedsiębiorstwa, także te z sektora finansowego, obowiązek zajęcia się zagrożeniami i naruszeniami z zakresu praw człowieka, wpływu na środowisko oraz ładu korporacyjnego w całych ich łańcuchach dostaw.
Wzywamy do zawarcia w przygotowywanej obecnie przez Państwa dyrektywie następujących kluczowych elementów, by zapewnić, że stanie się ona skutecznym narzędziem ochrony praw człowieka i środowiska:
- CAŁY ŁAŃCUCH DOSTAW Zakres dyrektywy powinien obejmować działalność własną firm oraz ich relacje biznesowe i wszystkich ich podwykonawców. Ze względu na skalę łamania praw człowieka i praw pracowniczych, niszczenia środowiska oraz zawłaszczania ziemi i przymusowych wysiedleń w ich łańcuchach dostaw koncerny rolno-spożywcze są przedsiębiorstwami wysokiego ryzyka.
- STAŁA NALEŻYTA STARANNOŚĆ Przedsiębiorstwa muszą mieć obowiązek identyfikowania działań mających potencjalny i faktyczny negatywny wpływ na prawa człowieka i środowisko, oraz ich przerywania, zapobiegania im, łagodzenia ich skutków, monitorowania i rozliczania się z nich poprzez stały proces należytej staranności, zgodnie z jej istniejącymi międzynarodowymi standardami. Przedsiębiorstwa muszą zapewnić lub współpracować przy działaniach naprawczych dotyczących tych negatywnych efektów w ich globalnych łańcuchach wartości oraz w ich własnej działalności i relacjach biznesowych, w tym stworzyć mechanizm składania skarg.
- Przedsiębiorstwa powinny być zobowiązane do podejmowania konkretnych działań w celu zapewnienia równouprawnienia płci oraz godnych płac i dochodów.
- Należy sprecyzować, że „przyczynianie się” przez firmy do naruszania praw człowieka obejmuje nieuczciwe praktyki zakupowe, co odnosi się także do dyrektywy UE o nieuczciwych praktykach handlowych.
- ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA Przedsiębiorstwa muszą ponosić odpowiedzialność za naruszenia praw człowieka i negatywny wpływ na środowisko w swoich globalnych łańcuchach dostaw oraz we własnej działalności i relacjach biznesowych. Powinny ponosić odpowiedzialność cywilną i zapewniać odpowiednie odszkodowania ofiarom korporacyjnych nadużyć, na których nie powinien spoczywać ciężar dowodu.
- POWAŻNE KONSEKWENCJE Państwa członkowskie muszą zapewnić sprawne egzekwowanie wszystkich powyższych zobowiązań i zapewnić prawo do skutecznych środków naprawczych. Nieprzestrzeganie tych zobowiązań powinno prowadzić do takich konsekwencji jak kary finansowe oraz wyłączenie z kontaktów publicznych i promowania handlu zagranicznego.
- OCHRONA KOBIET Ponieważ działania przedsiębiorstw mają inny, niewspółmiernie dotkliwszy wpływ na prawa kobiet, dyrektywa musi zawierać rekomendacje uwzględniające aspekty płci:
- Dyrektywa powinna odwoływać się do Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW) oraz do Konwencji MOP o ochronie praw pracowników migrujących i członków ich rodzin.
- Dyrektywa powinna odwoływać się do wskazówek Rady Praw Człowieka ONZ co do aspektów płci Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka, by przedstawić przedsiębiorstwom rekomendacje dotyczące podejścia uwzględniającego problematykę płci, tj.:
- uznanie przemocy uwarunkowanej płcią i molestowania seksualnego za poważne zagrożenie praw człowieka, któremu należy zapobiegać i które wymaga zadośćuczynienia;
- wykorzystywanie danych i wskaźników wyników zdezagregowanych pod względem płci do oceny rzeczywistego wpływu działalności firm na kobiety, z uwzględnieniem, że skutki dla różnych kobiet mogą być różne z uwagi na intersekcjonalny charakter dyskryminacji;
- zapewnienie podejścia uwzględniającego problematykę płci w zaangażowaniu interesariuszy i mechanizmach składania skarg; zmniejszenie barier proceduralnych w dostępie do sprawiedliwości dla pracownic migracyjnych (np. pomocy prawnej, wymaganiach dotyczących dokumentacji).
Musimy zrobić, co w naszej mocy, by chronić prawa człowieka i środowisko. Liczymy na Państwa, że podejmą Państwo natychmiastowe, ambitne działania!
Dziękuję za uwagę,
