25 maja Fundacja Kupuj Odpowiedzialnie zorganizowała spotkanie przedstawicieli i przedstawicielek organizacji pozarządowych: „Zrównoważone Zamówienia Publiczne - rola organizacji społeczeństwa obywatelskiego”. Jego głównym celem było rozwinięcie współpracy grupy organizacji pozarządowych na rzecz zrównoważonych zamówień publicznych. Wśród nich znalazło się 12 organizacji działających w różnych obszarach zrównoważonego rozwoju, w tym praw człowieka, ochrony środowiska, społecznej odpowiedzialności biznesu i instytucji publicznych, odpowiedzialnej konsumpcji, rozwoju gmin, wspieraniu sprawiedliwego handlu i innych.

 

 

Na to pytanie odpowiadała pierwsza część spotkania gdzie zaprezentowane zostały  rezultaty badań możliwości, barier i strategii wdrażania zrównoważonych zamówień publicznych (ZZP) w Polsce. Przeprowadziły je Beata Faracik i Joanna Szymonek na zlecenie Fundacji Kupuj Odpowiedzialnie. W swojej prezentacji przedstawiły one m.in. obecnie obowiązujące w Polsce regulacje prawne dotyczące zamówień publicznych, planowane zmiany pod wpływem dyrektywy UE z 2014 roku oraz te zawarte w nowym projekcie ustawy regulującej zamówienia publiczne w Polsce. Zaprezentowane zostały również wnioski z badań dotyczące praktycznego stosowania zrównoważonych zamówień publicznych, w szczególności barier powodujących, że stopień zamówień uwzględniających kryteria społeczne lub środowiskowe jest wciąż bardzo mały. Szczegółowo wyniki badań zostały opracowane w raporcie „Zrównoważone zamówienia publiczne w Polsce. Możliwości, bariery, strategie” jaki już niebawem opublikujemy na ekonsument.pl. Jednak już dziś polecamy streszczenie raportu oraz prezentację ze spotkania.

 

Jednym z najistotniejszych aspektów zrównoważonych zamówień publicznych w Polsce są klauzule społeczne. Tego tematu dotyczyło następne w kolejności wystąpienie Izabeli Przybysz z Instytutu Spraw Publicznych. Przybliżyła ona problemy związane ze stosowaniem i niestosowaniem klauzul społecznych zawartych w obowiązującej obecnie ustawie jak również naświetliła wyzwania związane ze stosowaniem zrównoważonych zamówień publicznych w przyszłości, również w oparciu o nowe prawo. Zwracała uwagę, że choć do projektu nowej ustawy niemal dosłownie przeniesiono różne zapisy z Dyrektywy UE, nie jest jasne jednak w jaki sposób będą one skutecznie wykorzystywane przez zamawiających. Dla zainteresowanych udostępniamy prezentację nt. klauzul społecznych.

 

Tą część spotkania zakończyło wystąpienie Tadeusza Joniewicza z Fundacji Centrum CSR, który zaprezentował wyniki prowadzonego przez Fundację monitoringu dostępne również w raporcie „Stosowanie zrównoważonych zamówień publicznych w Polsce" Wystąpienie i raport oparte zostały na analizie blisko 1200 ogłoszeń o zamówieniach publicznych zamieszczanych przez urzędy miast, urzędy marszałkowskie, uniwersytety i instytucje centralne. Wykazała ona, że  klauzule społeczne zastosowano zaledwie w 1,8 proc. zamówień, a kwestie ekologiczne uwzględniano tylko co piątym zbadanym przetargu. Na podstawie danych ekspert przedstawił rekomendacje zmian w polskim prawie jakie mogą wpłynąć na  zwiększenie stosowania zrównoważonych zamówień. Szczegóły wystąpienia są dostępne w prezentacji.

 

 

 

Tym problemem zajęliśmy się w drugiej części spotkania. W szczególności skupiliśmy się na roli organizacji pozarządowych i działaniach jakie one mogą podjąć by wpływać na odpowiednie regulacje prawne jak również praktykę stosowania ZZP. Wstępem do dyskusji była prezentacja Tanji Kjeldgaard z Clean Clothes Campaign z Danii, która podzieliła się doświadczeniem wdrażania dyrektywy UE dotyczącej zamówień publicznych w jej kraju. Mówiła o roli jaką odegrały w tym procesie duńskie organizacje pozarządowe, przedstawiając jednocześnie wyzwania jakie stanęły przed nimi, podjęte działania oraz sukcesy.

 

Po tym wystąpieniu przyszedł czas na planowanie działań polskich organizacji pozarządowych. Rozpoczęło się ono od dyskusji nad rozwiązaniami jakie powinny zostać zaproponowane z naszej strony. W tym kontekście pojawiały się głosy na temat katalogu klauzul społecznych, poza cenowych kryteriów zamówień, certyfikatów i cyklu życia produktu jak również kwestii rozszerzania kryteriów społecznych i środowiskowych na globalne łańcuchy dostaw, z których również pochodzą produkty kupowane przez zamówienia publiczne. Rozważano także strategie wzmacniania stosowania ZZP w Polsce, czy powinno się ono odbywać głównie poprzez ostrzejsze przepisy czy raczej edukacje i promocję korzyści ZZP. W tej części spotkania przedstawione zostały również możliwości jakie dla wspólnych działań grupy roboczej organizacji pozarządowych stwarza projekt Fundacji Kupuj Odpowiedzialnie: „Zrównoważone zamówienia publiczne. Monitoring prawa i standardów”. Na podstawie tych informacji zaplanowano kolejne kroki jakie mogą wspólnie podjąć organizacje pozarządowe.

 

 

Kolejne działania na rzecz ZZP mamy nadzieję podejmować w szerszej Grupie Roboczej organizacji pozarządowych, której działanie zainicjowało majowe spotkanie. O wszystkich akcjach będziemy informować i zachęcać do ich wspierania.