Moda skrywa niewygodną prawdę. Dzisiejszy przemysł odzieżowy jest jednym z największych na świecie i zużywa więcej wody niż inne branże, poza rolnictwem, a także uwalnia do środowiska toksyczne związki chemiczne, jest także znaczącym źródłem emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Sektor odzieżowy stoi przed poważnymi wyzwaniami dotyczącymi zarówno zasobów, jak i siły roboczej. Polska Zielona Sieć stara się wprowadzić w Polsce kulturę odpowiedzialnej mody, powstającej z poszanowaniem środowiska i praw człowieka. Wierzymy, że zrównoważony rozwój nie jest tylko pustym hasłem, a moda nie kończy się na wyglądzie.

 

Kiedyś ubrania przyjazne środowisku można było rozpoznać na pierwszy rzut oka. Dziś odpowiedzialna moda nie różni się wyglądem od odzieży produkowanej w sposób konwencjonalny. Może być ciekawa, ekscytująca. Można szyć modne ubrania z zastosowaniem odpowiedzialnych i ekologicznych praktyk. Taką modę wyróżniają postawy i wartości wyznawane przez poszczególnych projektantów i marki odzieżowe. Ekologiczna i społecznie odpowiedzialna produkcja odzieży zaczyna się już na etapie projektowania, a kończy na gotowym produkcie. Duże znaczenie ma tu przejrzystość całego procesu produkcyjnego danej firmy, co dotyczy także wykorzystywanych przez nią surowców.

 

Termin „odpowiedzialna moda”, według definicji Fundacji Kupuj Odpowiedzialnie w ramach projektu „Kupuj odpowiedzialnie ubrania”, dotyczy zarówno aspektów ekologicznych, jak i społecznych. Standardy społeczne i ekologiczne muszą zostać spełnione na przestrzeni całego łańcucha produkcji, który rozpoczyna na produkcji włókien (naturalnych bądź syntetycznych), poprzez wyrób tkaniny i na produkcji ubrań skończywszy. Odpowiedzialność ekologiczna oznacza, że na wszystkich tych etapach wzięto pod uwagę m.in. niskie zużycie chemikaliów, zrównoważone zarządzanie wodą i energią oraz redukcję odpadów. Standardy społeczne obejmują zapewnienie dobrych warunków pracy pracownikom w całym łańcuchu produkcji, równość w stosunkach handlowych z drobnymi producentami z krajów rozwijających się oraz wspieranie ekonomii społecznej. Odpowiedzialna moda jest także transparentna, tzn. informacje na temat całego łańcucha dostaw są dostępne dla konsumentów. Jeśli to możliwe, wspiera również gospodarkę krajową i dzięki firmom działającym lokalnie przyczynia się do ograniczenia zanieczyszczeń i emisji dwutlenku węgla wynikających z transportu i magazynowania towarów.

 

 

 

Zastosowanie surowców przyjaznych środowisku⁽¹⁾, zarówno opatrzonych certyfikatem rolnictwa ekologicznego (organic, bio, eco lub organic in conversion)⁽²⁾, jak i niecertyfikowanych, ale naturalnych i, powodujących mniej zanieczyszczeń środowiska niż surowce konwencjonalne. Są to zatem surowce pochodzące z upraw i hodowli spełniających standardy rolnictwa ekologicznego lub prowadzonych w sposób przyjazny dla środowiska. Przyjazna środowisku produkcja surowców roślinnych oznacza zakaz stosowania w uprawie pestycydów, GMO oraz nawozów sztucznych. Przyjazna środowisku produkcja surowców pochodzenia zwierzęcego gwarantuje uwzględnienie dobrostanu zwierząt (co oznacza zakaz chowu przemysłowego, rutynowego podawania leków i szczepionek, podawania paszy zawierającej GMO, stosowania hormonów wzrostu). Kryterium to odnosi się wyłącznie do surowców (pierwszy etap w łańcuchu produkcji). Nie uwzględnia więc wybielania, farbowania ani wykańczania włókien i tkanin, ani analizy cyklu życia materiału.

 

 

Zastosowanie materiałów z recyklingu i up-cyklingu. Recykling oznacza ponowne przetworzenie i wykorzystanie odpadów materiałów syntetycznych lub naturalnych poprzez danie im „drugiego życia” (np. rPET). Up-cykling to proces tworzenia nowych produktów z odpadów lub produktów bezużytecznych i tym samym podnoszenie ich wartości.

 

 3. Produkcja przyjazna środowisku

 

Zastosowanie przyjaznych środowisku metod obróbki i przetwarzania surowców. Przyjazne środowisku metody przetwarzania włókien gwarantują niestosowanie chemicznych środków do farbowania tkanin ani substancji pomocniczych zaliczanych do alergenów lub substancji rakotwórczych, niestosowanie wybielaczy na bazie chloru, toksycznych metali ciężkich, formaldehydu i enzymów modyfikowanych genetycznie. Ograniczenie wykorzystania chemikaliów ma z jednej strony pozytywny wpływ na środowisko, a z drugiej na zdrowie pracownika i konsumenta. Przyjazne środowisku metody obróbki i przetwarzania surowców gwarantują zastosowanie ekologicznego systemu zarządzania, obejmującego procedury minimalizujące ilość odpadów oraz zrównoważone zużycie wody i energii, a także systemu oczyszczania ścieków przez cały cykl życia produktu.

 

 

Sprawiedliwy Handel (Fair Trade) ma na celu wprowadzenie większej równości i partnerstwa w relacjach handlowych z drobnymi producentami w krajach rozwijających się oraz zapewnienie im godnego życia. Sprawiedliwy Handel oznacza wymianę produktów za cenę, która jest w stanie pokryć koszty zrównoważonej produkcji i zapewnić producentom i ich rodzinom utrzymanie. Gwarancją Sprawiedliwego Handlu jest międzynarodowy znak certyfikacyjny Fairtrade umieszczony na produkcie lub uczestnictwo firmy w międzynarodowych relacjach handlowych zgodnie ze standardami Światowej Organizacji Sprawiedliwego Handlu⁽³⁾. Standardy, jakie trzeba spełnić, aby otrzymać znak certyfikacyjny Fairtrade, obejmują zarówno minimalne wymogi społeczne, ekonomiczne i ekologiczne, jak i wymogi dotyczące rozwoju, co zachęca do ciągłych ulepszeń, tworzenia demokratycznie zarządzanych organizacji producenckich skupiających rolników i poprawy sytuacji wszystkich pracowników gospodarstw.

 

 

Przestrzeganie warunków pracy spełniających standardy Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) na przestrzeni całego łańcucha produkcji, ze szczególnym uwzględnieniem etapu CMT (z ang. cut, make, trim; tłum: cięcie, szycie, wykończenie). Standardy te są ustanowione w fundamentalnych konwencjach MOP, konwencjach MOP i rekomendacjach MOP:

 

 

Ekonomia społeczna czerpie ze sfery takich wartości i zasad, jak solidarność, spójność, przedsiębiorczość, zaangażowanie, odpowiedzialność i subsydiarność. Zapewnia odpowiednie mechanizmy uwłasnowolnienia i autonomii osobom, instytucjom i wspólnotom. Przedsiębiorstwami społecznymi można nazwać instytucje, które łączy to, że starają się osiągnąć pewne cele społeczne wykorzystując narzędzia gospodarki rynkowej. Do tego sektora należą spółdzielnie, spółdzielnie socjalne, organizacje pozarządowe. Często charakteryzują się demokratycznym działaniem, solidarnością wśród członków oraz integracją osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Przedsiębiorstwa ekonomii społecznej są świadome zarówno społecznych konsekwencji swoich działań, jak i ich wpływu na środowisko⁽⁴⁾.

 

 

Przejrzystość całego łańcucha dostaw. Oznacza to, że każdy etap procesu produkcji musi być znany i możliwy do prześledzenia. Klient musi mieć możliwość prześledzenia historii produktu aż do surowca, co daje gwarancję jakości i świadczy o dbałości, z jaką produkt został wykonany. Konsument musi mieć także możliwość uzyskania informacji na temat wszystkich etapów produkcji wyrobu, który kupuje. Ta jawność i przejrzystość pozwala konsumentom na poznanie podmiotów produkcyjnych oraz certyfikacji w całym łańcuchu dostaw.

 

Lokalność oznacza że cały łańcuch produkcji i dystrybucji oraz związany z nim obieg pieniądza zamyka się w danym obszarze (firma płaci podatki w kraju, a jej zyski nie wypływają za granicę). Firmy działające lokalnie wspierają rodzimą gospodarkę i przyczyniają się do redukcji zanieczyszczeń i emisji CO2 związanych z transportem i przechowalnictwem towarów.