Fast fashion, czyli tzw. szybka moda, to nawet kilkanaście kolekcji rocznie, gigantyczna nadprodukcja słabej jakości ubrań, mnóstwo zużytej wody i chemikaliów oraz ogromne szkody dla środowiska. Do tego dochodzi także wykorzystanie pracownic fabryk, które te ubrania kroją, szyją, prasują i pakują. Slow fashion działa inaczej, ale czy rzeczywiście jest odpowiedzią na wszystkie z naszych oczekiwań? Zastanówmy się.

 

Widoczne na pierwszy rzut oka przeciwieństwo ukryte w określeniach fast i slow fashion, faktycznie wiele mówi nam o różnicach między przynależącymi do obu nurtów markami. Przede wszystkim –marki slow, dostrzegając zjawisko nadprodukcji i jego konsekwencje, wytwarzają mniej i bardziej odpowiedzialnie, wpisując się tym samym w większą całość jaką jest ruch czy filozofia slow.

 

 

Nie, w filozofii slow nie chodzi po prostu o to, by robić rzeczy wolno. Chodzi o to, by robić je uważnie, świadomie – a co za tym idzie, z większą odpowiedzialnością.

 

Jeśli jesteśmy w biegu i ciągłym stresie – ponieważ tempo, które sobie narzuciliśmy jest zwyczajnie za duże – trudno mówić o świadomości. Wszyscy to znamy. Pytania o to, czy na pewno wyłączyłam gaz, wyjęłam żelazko z kontaktu i czy zamknęłam drzwi, musiała sobie zadać w życiu większość z nas. Bo spiesząc się nietrudno coś po drodze zgubić. I to nie tylko dosłownie. Czasem gubimy wyłącznie nieodnotowane w naszej świadomości czynności. Ale czasem są to dni, tygodnie, czy nawet przeciekające przez palce pory roku i całe lata. Często jest to też zdrowie. Bo jak zadbać o siebie będąc w nieustającym pędzie? Nie dosypiając i jedząc byle jak? I to właśnie jedzenie dało początek filozofii slow.

 

Slow food, jako odpowiedź na wciąż popularne fast foody, uznaje się za początek ruchu slow, który w 1986 roku zrodził się w Rzymie. Myśl przewodnia była banalna – to nie ilość się liczy, ale jakość. Nie jak dużo zjemy, ale jak to będzie smakowało. Jak zdrowe i dobre dla nas będzie.

 

Z czasem myślenie o jakości rozszerzało się. Przestało chodzić tylko o mnie, ale też o moje otoczenie, innych ludzi i środowisko. Rodziły się kolejne wątpliwości. Jak ta, czy naprawdę muszę pić kawę w jednorazowym kubku, który po pięciu minutach wyląduje w koszu na śmieci? Czy w ogóle muszę korzystać z plastiku? Czy muszę lecieć samolotem? Czy naprawdę potrzebuję kolejnego T-shirta, który rozciągnie się przed trzecim praniem? Tak zrodziły się slow life, slow travel, slow parenting, slow business i właśnie slow fashion. Początkiem jest więc refleksja, za którą przychodzi bunt.

 

 

Gdy myślimy o współczesnej modzie, przede wszystkim myślimy o wspomnianej już prędkości. O wiecznym nienasyceniu. O reklamach krzyczących: więcej! I o klientach wołających: taniej! O podobnych rzeczach myśleli zapewne twórcy marek slow, którzy w pewnym momencie postanowili powiedzieć: STOP.

 

Tak jak początek wszystkich innych gałęzi slow, tak też slow fashion zrodził się więc ze sprzeciwu. Wobec czego? Przede wszystkim wobec masowej nadprodukcji, słabej jakości wyrobów i nieodpowiedzialnemu wykorzystywaniu zasobów naturalnych. Warto także pamiętać, że produkcja fast fashion to nierzadko pracujący za głodowe pensje pracownicy – bardzo często w krajach azjatyckich. W odróżnieniu od niej, marki slow fashion często stawiają na lokalność – nie tylko w kontekście szwaczek, ale też projektantów i materiałów. Czy to oznacza, że moda znalazła rozwiązanie idealne?

 

 

Trudno odmówić markom slow fashion uznania za to wszystko co robią. Z pewnością trudno nie docenić ich głosu w debacie na temat odpowiedzialnej konsumpcji. Ale warto pamiętać, że na doskonałość składa się wiele czynników.

 

Niestety, jak pokazały nasze badania (więcej o sytuacji szwaczek w Polsce dowiesz się z artykułów: Gdzie są polskie szwaczki i dlaczego nie chcą z nami rozmawiać?, Made in Poland. Jak wygląda praca i życie szwaczki w 2019 roku, Ja jestem szwaczką. A to jest dżungla, Dlaczego przestałyśmy być szwaczkami?) uszyte w Polsce wcale nie oznacza uszytego w godnych warunkach. Metka „Made in Poland” nie gwarantuje nam, że osoba, która ją wszywała jest w stanie za swoje wynagrodzenie opłacić wszystkie rachunki, kupić wartościowe jedzenie, czy potrzebne ubranie. Że ma kiedy zregenerować swoje siły i może skorzystać z L4, gdy będzie taka potrzeba. Dlatego, o ile marka slow fashion nie ma własnej pracowni, a produkcję ubrań zleca szwalniom, tak naprawdę nie wiemy, w jakich warunkach powstają jej ubrania. Bo nawet starając się być jak najbardziej w porządku, pytając czy szwaczki mają umowę, marka tak naprawdę nie jest w stanie zweryfikować sama warunków w szwalni. Bo umowy sobie, a rzeczywistość sobie. Mobbing, słowa agresja, poniżanie, najniższe krajowe wynagrodzenie i nadgodziny. To wszystko może być na porządku dzielnym w każdej szwalni, zarówno w Polsce, jak i innych krajach europejskich.  I dopóty marki nie zrozumieją, że muszą same podjąć bardzo aktywne działania i godzić się na wyższe ceny (choć jak wiadomo konkurencja ze strony firm szyjących w Azji jest ogromna), dawać dłuższe terminy dostaw i weryfikować polskie szwalnie w sposób niezależny (zlecać niezależne audyty, korzystać z certyfikatów, takich jak np. Fairtrade dla bawełny czy produkcji tekstyliów), dopóki slow będzie tylko filozofią i pewnym dążeniem, a nie faktyczną i realną zmianą.