Sport, aktywność fizyczna, wypoczynek na łonie natury i nad wodą to ważna część zdrowego stylu życia. Istotny jest też sprzęt, z którego wtedy korzystamy – okazuje się, że artykuły i sprzęt przeznaczone do sportu i rekreacji mogą zawierać szczególnie groźne chemikalia. Podczas uprawiania sportu lub innych aktywności fizycznych nasz metabolizm przyspiesza i zaczynamy się pocić, co jest normalną reakcją organizmu. A kiedy się pocimy, nasza skóra nie tylko eliminuje różne substancje z organizmu, ale także bardziej intensywnie wchłania związki chemiczne, które mogą występować na przykład w odzieży sportowej lub wyrobach mających kontakt ze skórą, takich jak maty do ćwiczeń. Taka sama reakcja związana z potem zachodzi także w przypadku mat plażowych. Chemikalia możemy też wdychać lub wchłaniać z kurzem.

 

Źródłem wielu potencjalnie szkodliwych substancji mogą być zwłaszcza miękkie plastiki. Takie substancje jak reprotoksyczne plastyfikatory, należące do trwałych zanieczyszczeń parafiny czy rakotwórcze opóźniacze palenia nadal występują w różnych produktach, w tym w artykułach sportowych i wypoczynkowych. Wykazały to ostatnio testy przeprowadzone w ramach projektu LIFE AskREACH: stwierdzono wysokie stężenie ftalanów w miękkich piłkach gimnastycznych, a także podwyższony poziom tych plastyfikatorów w skakankach. Baza danych SCIP Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA) pokazuje między innymi, że w obuwiu sportowym mogą występować reprotoksyczne substancje takie jak dimetyloformamid czy eter dimetylowy glikolu etylenowego (EGDME). Piłki mogą zawierać trwałe, bioakumulujące się chlorowane parafiny o łańcuchach średniej długości lub substancje wpływające na układ hormonalny zwierząt. W zegarkach sportowych i matach treningowych do golfa może występować równocześnie kilka różnych substancji stanowiących bardzo duże zagrożenie (SVHC).

 

W sporcie i turystyce często używamy wielu różnych akcesoriów – rękawiczek, pasków, piłek, mat. Większość z nich jest wykonana z plastiku i produktów plastikowych. Plastiki wytwarza się głównie z petrochemikaliów (pochodnych ropy naftowej, a więc paliw kopalnych), a pożądane właściwości uzyskuje się dzięki różnym chemicznym dodatkom. Jedną z grup takich dodatków są plastyfikatory (np. ftalany), dzięki którym tworzywo staje się miększe i bardziej elastyczne. W wyrobach sportowych często cenimy właśnie elastyczność i miękkość.

 

Na przykład maty do jogi często są zrobione z PVC (polichlorku winylu) z takimi dodatkami jak ftalany, które mogą powodować bóle głowy, nudności i wymioty, podrażnienia śluzówki nosa, reakcje alergiczne, problemy neurobiologiczne, uszkodzenia wątroby i nerek. Aby ograniczyć narażenie na te chemikalia, możesz otworzyć okna i wietrzyć matę (zwłaszcza jeśli została kupiona niedawno). Lepszą opcją byłby wybór maty do jogi zrobionej z organicznej bawełny, wełny, korka lub juty. Warto też wziąć pod uwagę materiały naturalne, kiedy wybieramy matę plażową. Jednym z najprostszych rozwiązań, by zmniejszyć bezpośredni kontakt maty z ciałem, jest położenie na niej ręcznika podczas aktywności fizycznej czy opalania się na plaży.

 

Kolejną ważną grupą produktów są najróżniejsze akcesoria do sportów wodnych – czepki pływackie, „makarony“ do pływania i wszelkiego rodzaju nadmuchiwane koła i zabawki plażowe. Bardzo często po otwarciu paczki z takim sprzętem sportowym czujemy silny chemiczny zapach. Może to być wskazówką, by zachować ostrożność i dobrze wywietrzyć taki produkt.

 

 

Warto jak najczęściej korzystać z naturalnych materiałów, np. wybierać skakanki z drewnianymi uchwytami, zrobione z naturalnych włókien, żelazne hantle, maty korkowe. Jeśli takie rodzaje produktów nie są dostępne, możesz zapytać sprzedawcę lub producenta, czy wyrób zawiera substancje stanowiące bardzo duże zagrożenie (SVHC). Mamy prawo do informacji, a dzięki aplikacji Pytaj o Chemię przesłanie zapytania do sprzedawcy lub producenta jest łatwiejsze i wygodniejsze. Takie zapytania od konsumentów to ważny sygnał dla sektora handlowego i przemysłowego: chcemy korzystać z bezpiecznych produktów, niezawierających groźnych substancji, i być informowani o składzie wyrobów. A przede wszystkim, zanim coś kupisz, zastanów się; czy ten produkt jest mi naprawdę niezbędny? Czy mnie uszczęśliwia? Czy istnieje alternatywa pozwalająca ograniczyć lub wyeliminować materialną konsumpcję?

 

 

Masz prawo pytać producentów i sprzedawców o zawartość w wyrobach tzw. substancji stanowiących bardzo duże zagrożenie (SVHC – substances of very high concern), zgodnie z rozporządzeniem UE o chemikaliach (REACH). Do SVHC należą substancje rakotwórcze, reprotoksyczne (o szkodliwym wpływie na zdrowie reprodukcyjne) i mutagenne, substancje trwałe, ze zdolnością do bioakumulacji i toksyczne albo bardzo trwałe z dużą zdolnością do bioakumulacji, a także związki endokrynnie czynne (wpływające na układ hormonalny).

 

 

 

 

Za pomocą aplikacji Pytaj o Chemię możesz skanować kod kreskowy produktu i pytać producentów o zawartość SVHC. Korzystaj z aplikacji Pytaj o Chemię i dowiedz się, czy twój ulubiony producent artykułów sportowych przestał stosować te groźne substancje.