Plastik, który jest biodegradowalny? Czemu nie, wykorzystajmy go! STOP! Nie tak szybko. Niestety, pojęcie “bioplastik” może wprowadzać w błąd. Dla przykładu, biodegradowalny plastik może być wytworzony zarówno z paliw kopalnych jak ropa naftowa jak i z odnawialnych źródeł biomasy jak kukurydza, trzcina cukrowa lub pozostałości z produkcji żywności.
Występują również plastikowe mieszanki, w których łączone są polimery na bazie paliw kopalnych i składników roślinnych. Natomiast, wszystkie ze wspomnianych rodzajów mogą być zarówno biodegradowalne jak i nie.
Czujesz się zakłopotany po tych informacjach? Zacznijmy zatem od obalenia szeroko propagowanego twierdzenia, że biotworzywo jest zawsze biodegradowalne. W przypadku tworzyw pochodzących z paliw kopalnych pełny rozkład możliwy jest wyłącznie w określonych warunkach przemysłowych. Podobnie jest z większością biotworzyw produkowanych z surowców odnawialnych, np. PLA (poliaktyd) choć wytwarzany jest najczęściej z mączki kukurydzianej, lecz również z manioku lub trzciny cukrowej, ulega biodegradacji wyłącznie w profesjonalnych kompostowniach.
Proces degradacji przebiega bardzo powoli, a w przypadku plastiku z paliw kopalnych, w wyniku rozkładu nie powstają żadne wartościowe produkty jak np. biogeny, minerały, czy wpływający na jakość gleby – humus. Podsumowując, jeśli wyrzucisz kubek z biotworzywa do przydomowego kompostownika, nie ulegnie on biodegradacji. Równie dobrze można wyrzucić tam plastikową butelkę, ale nie róbcie tego!
Fot. Greenpeace
Tworzywa biodegradowalne są obecnie produkowane w stosunkowo małych ilościach, zatem wdrożenie na szeroką skalę infrastruktury do ich recyklingu jest dość utrudnione (nie opłaca się). Z tego powodu, w wielu krajach, traktowane są jako zanieczyszczenie w kompostowniach i poddawane są spaleniu.
Bioplastik jest często promowany jako “przyjazny środowisku” w porównaniu z tradycyjnymi plastikami, jeśli jednak spojrzymy na to tworzywo pod kątem cyklu życia produktu, to pojęcie nie do końca jest prawdziwe. Produkcja bioplastików skutkuje określonymi konsekwencjami dla środowiska w związku z koniecznością stosowania nawozów, pestycydów i maszyn rolniczych oraz zużycia wody w celu pozyskania biomasy niezbędnej do ich produkcji. Dodatkowo, wykorzystanie ziemi i uprawa monokulturowa roślin do produkcji bioplastików to konkurencja dla produkcji żywności i nie można wykluczyć stosowania roślin genetycznie modyfikowanych.
Uprawa i hodowla roślin powoduje zakwaszenie gleby oraz eutrofizację wód (w wyniku wypłukiwania nawozów). Jednocześnie, procesy chemiczne umożliwiające przetworzenie biomasy w biotworzywo mogą, podobnie do procesów wytwarzania plastiku z paliw kopalnych, wymagać stosowania niebezpiecznych dodatków, których szkodliwość na środowisko i ludzkie zdrowie nie jest do końca poznana. Niemniej jednak, jeśli do produkcji bioplastików wykorzystywane są resztki pożywienia takie jak np. łuski ryżowe, skórki od bananów, ziarna kawy itp., wpływ takiej produkcji na środowisko może być potencjalnie korzystny, gdyż dzięki niej resztki organiczne nie trafiają na składowiska odpadów a produkcja nie wymaga dodatkowych zabiegów rolniczych.
Fot. D. Ospina
Jak to zwykle bywa, nie ma rozwiązań idealnych dla tak skomplikowanego problemu jak wykorzystanie plastików. Sugerujemy zatem, by dokonywać zakupu produktów nieopakowanych (tam, gdzie to tylko możliwe), podczas zakupów – wykorzystywać własne opakowania wielokrotnego takiej jak woskowijki, szklane pojemniki, oraz by zużyte opakowania zagospodarowywać zgodnie z zasadami segregacji. Najważniejsze jednak, by zanim zdecydujesz się na kompostowanie jakiegokolwiek tworzywa w warunkach domowych, upewnij się, że jest to produkt nadający się do takiego kompostowania (nie wystarczy, że jest określany jako „biodegradowalny”) i zrób rozeznanie czy deklaracje producenta tego produktu to nie jest tzw. greenwashing („ekościema”), czyli fałszywe oświadczenie, że dany produkt jest przyjazny ekologicznie.
