Coraz więcej dowodów wskazuje, że długotrwały kontakt ze związkami endokrynnie czynnymi (EDC), obecnymi w naszych domach, różnych przedmiotach codziennego użytku czy żywności, może w znaczący sposób obciążać organizm psów i kotów oraz prowadzić do wielu chorób. Niebezpieczne substancje, takie jak PCB, pestycydy, dioksyny, ftalany, BPA, PBDE i PFAS, znajdowane są w tkankach zwierząt domowych, w tym w genitaliach, tkance tłuszczowej, krwi, moczu i sierści. Choć, w porównaniu z dużą liczbą badań dotyczących wpływu EDC na zdrowie ludzi, dane naukowe na temat niekorzystnego oddziaływania tych związków na koty i psy są wciąż nieliczne, obserwuje się, że wraz ze zwiększoną ekspozycją na chemikalia wzrasta u zwierząt domowych występowanie takich chorób jak nowotwory, zaburzenia tarczycy, cukrzyca, choroby serca, choroby nerek czy alergie.
Źródła i drogi narażenia na EDC u zwierząt domowych
Psy i koty mogą być narażone na EDC nie tylko w pomieszczeniach, ale również na zewnątrz. Ryzyko jest ściśle związane ze stylem życia właściciela, miejscem zamieszkania i nawykami żywieniowymi. Podobnie jak w przypadku ludzi, toksyczne substancje mogą dostawać się do organizmów zwierząt różnymi drogami.
Pożywienie jest uważane za główne źródło narażenia na wiele chemikaliów. Dla zwierząt szkodliwa bywa zwłaszcza żywność produkowana przemysłowo (szczególnie karmy suche) oraz sposób jej pakowania (w puszkach z karmą mokrą mogą znajdować się bisfenole). Jak pokazują badania, karma bywa też zanieczyszczona np. zearalenonem – toksyczną substancją wytwarzaną przez niektóre gatunki grzybów, która zaburza działanie układu hormonalnego.
Ogromnym problemem, dotykającym zarówno ludzi, jak i zwierzęta, jest smog, który może prowadzić do szeregu schorzeń. Psy, z którymi codziennie wychodzimy na spacer, narażone są m.in. na podrażnienia spojówek czy problemy z układem oddechowym (np. utratę węchu). W związku z zanieczyszczeniem powietrza obserwuje się także nasilenie stresu oksydacyjnego, który zwiększa produkcję wolnych rodników w organizmie i może skutkować rozwojem nowotworów. Również w naszych mieszkaniach psy i koty często nie są bezpieczne – problemem jest kurz, w którym gromadzą się chemikalia, ale też palenie papierosów czy zapachowych świeczek (wiele z nich zawiera formaldehydy, naftalinę, benzen czy aceton, które mogą być toksyczne dla ludzi i zwierząt). Osobną kwestią są agresywne środki czystości, w szczególności te z amoniakiem czy chlorem, które mogą prowadzić do chorób skóry, układu oddechowego i pokarmowego u naszych zwierząt.
Preparaty pielęgnacyjne, które mają kontakt ze skórą zwierząt domowych, choć potocznie nazywane są kosmetykami, nie podlegają tak ścisłym restrykcjom, jak produkty kosmetyczne dla ludzi. Zgodnie z obowiązującymi przepisami traktowane są jak mieszaniny chemiczne, a ich jakość i bezpieczeństwo nie muszą być potwierdzane dodatkowymi badaniami. Z prawnego punktu widzenia podlegają jedynie pod wymogi dotyczące ogólnego bezpieczeństwa produktów/substancji i mieszanin chemicznych, czyli rozporządzenie REACH.
Chcesz wiedzieć, czy w Twój dom jest bezpieczny?
Sprawdź tutaj -> Klik
Jakie substancje mogą wpływać na zdrowie psów i kotów?
Opóźniacze palenia (PBDE, PCB)
Znajdują się w tekstyliach, meblach czy elektronice. Udowodniono ich negatywny wpływ na zdrowie zwierząt: mogą powodować m.in. nadczynność (koty) i niedoczynność (psy) tarczycy.
PFAS
Znajdują się w pojemnikach na żywność, naczyniach kuchennych, ubraniach, środkach czyszczących i elektronice. Mogą powodować m.in. nadczynność tarczycy u kotów.
Bisfenole
Znajdują się w powłoce wewnętrznej metalowych puszek, plastikowych butelkach i pojemnikach, płytach CD/DVD i elektronice. Mogą powodować m.in. nadczynność tarczycy u kotów.
Ftalany
Te plastyfikatory znajdują się w większości tworzyw sztucznych, wykładzinach, produktach gumowych czy odświeżaczach powietrza, a także zabawkach dla zwierząt. Mogą m.in. uszkadzać wątrobę i nerki oraz powodować nowotwory złośliwe.
Jak chronić nasze zwierzaki?
- Dbaj o odpowiednią dietę swoich pupili, uważaj na jedzenie z puszki, wybieraj karmy w naturalnych (np. szklanych) opakowaniach i z dobrym składem.
- Chroń zwierzęta przed kontaktem z chemią gospodarczą i używaj naturalnych środków czystości.
- Zrezygnuj z toksycznych świec zapachowych – możesz zastąpić je ekologicznymi alternatywami. Pamiętaj, by świec używać w dobrze wentylowanych pomieszczeniach.
- Często sprzątaj i wycieraj kurze – to właśnie w kurzu gromadzi się najwięcej substancji endokrynnie czynnych.
- W okresie, w którym w powietrzu znajduje się najwięcej smogu, postaraj się po spacerze spłukać z psa zanieczyszczenia. Warto również zaopatrzyć się w specjalne oczyszczacze powietrza do domu.
- Jeśli to możliwe, ogranicz użycie plastikowych przedmiotów w domu, unikaj tkanin z tworzyw sztucznych oraz plastikowych zabawek dla psów i kotów.
Społeczność naukowa koncentruje się na zagrożeniach związanych ze związkami endokrynnie czynnymi głównie dla organizmu człowieka. Jednak zanieczyszczenie tymi substancjami jest globalnym i wszechobecnym problemem, dlatego w oparciu o koncepcję „jednego zdrowia” należy brać pod uwagę także ich wpływ na zwierzęta domowe.
Czy wiesz, że masz prawo zapytać producentów, czy przedmioty które kupujesz, takie jak zabawki, ubrania czy meble, mogą zawierać szkodliwe chemikalia.
To łatwe z aplikacją Pytaj o chemię!
