Co znajdziemy w ubraniach? Prawda o niebezpiecznych substancjach chemicznych
Piątek, 05.07.2019. Katarzyna Chilimoniuk
Co znajdziemy w ubraniach? Prawda o niebezpiecznych substancjach chemicznych
Fot. Shanna Camileri on Unsplash
Niewiele z nas zastanawia się nad składem ubrań, które kupujemy. Zapewne jeszcze mniej jest świadomych, jakie substancje, których nie ma na etykiecie, kryją się w składzie. A ile z nas wie o niebezpiecznym działaniu substancji chemicznych wykorzystywanych do produkcji ubrań?  
Nasze ubrania są pełne niebezpiecznych chemikaliów przede wszystkim dlatego, że substancje te są użyteczne i funkcjonalne – mogą np. zapobiegać gnieceniu czy rozwojowi grzybów i bakterii. Producenci stoją przed ciężkim wyborem – niektóre toksyczne substancje nie posiadają zamienników, a nawet jeśli takie istnieją, to używanie ich drastycznie podnosi koszty produkcji.
 
Zgodnie z przepisami, na etykiecie produktów tekstylnych producenci podają informacje o składzie surowcowym oraz sposobie konserwacji, bez uwzględniania barwników i środków pomocniczych. Jeśli na etykiecie znajduje się informacja 100% bawełny, jej rzeczywisty udział w produkcie wynosi często 75-80%. Pozostałe 20-25% stanowią barwniki i inne środki pomocnicze.
 
Co może się znajdować w naszej odzieży?
  • SVHC
Substancje Wzbudzające Szczególnie Duże Obawy, czyli w skrócie SVHC (Substances of Very High Concern) są to między innymi substancje o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub wpływające szkodliwie na rozrodczość. Dodatkowo, uszkadzając układ hormonalny ludzi i zwierząt mogą poważnie szkodzić środowisku lub zdrowiu ludzkiemu.
 
Jeżeli chodzi o zawartość tych chemikaliów w ubraniach, to firmy zobligowane są do dokonania ich rejestracji do ECHA (Europejska Agencja Chemikaliów), jeśli stężenie SVHC wynosi więcej niż 0,1% w produkcie, a całkowita ilość SVHC przekracza 1 tonę rocznie na producenta lub importera. Dzieje się tak jednak tylko w przypadku tzw. celowego uwolnienia substancji, czyli np. kiedy producent wykorzystuje SVHC do nadania zapachu, który ma się uwalniać z tkaniny.
 
Inaczej wygląda sytuacja np. w przypadku koszulki z bawełny, zafarbowanej na brązowo, niewymagającej prasowania. Substancje chemiczne, które należy wziąć pod lupę w tym produkcie to barwniki stosowane do nadania koloru i żywica sieciująca, nadająca wykończenie odporne na zagniecenia. Choć część barwników może zniknąć podczas prania, według wytycznych ECHA dotyczących substancji w wyrobach jest to tzw. „niezamierzone uwolnienie” co zwalnia z obowiązku rejestracji tych substancji. To samo tyczy się substancji odpowiedzialnych w tym produkcie za wykończenie odporne na zagniecenia. Jeśli produkt posiada oznaczenie na metce „pranie chemiczne” również nie ma wymogu rejestracji substancji użytych do farbowania tego produktu, ponieważ uwolnienie tych substancji podczas suchego prania jest traktowanie jako niezamierzone.
 
  • Chlorofenole
Są stosowane jako środki konserwujące, w przypadku włókien roślinnych oraz skóry. Zapobiegają rozwojowi grzybów oraz bakterii, a więc stosuje się je przy przechowywaniu i transporcie. Mogą być wchłaniane przez płuca, przewód pokarmowy i skórę. Są wysoko toksyczne przy kontakcie doustnym. Mogą powodować podrażnienie oczu i dróg oddechowych, a także niektóre nowotwory i zaburzenia układu hormonalnego. Chlorofenole są uważane za wysoko toksyczne substancje - ich dozwolone użycie jest bardzo niskie, a wiele marek zakazało stosowania ich przy produkcji swoich produktów. Więcej na temat tych substancji można znaleźć TUTAJ
 
  • Barwniki dyspersyjne
Według badań przeprowadzonych przez niemieckie kliniki dermatologiczne, około 1-2% alergii kontaktowych wynika z kontaktu skóry z barwnikami włókienniczymi. Włókna, z których powstają tekstylia, same w sobie nie są uczulające, natomiast niektóre substancje barwiące już tak. W szczególności są to barwniki dyspersyjne, stworzone do barwienia poliestru, z którym są mono związane, natomiast mogą się uwalniać przy zastosowaniu do innych włókien. Mogą powodować zapalenie skóry, szczególnie u kobiet noszących przylegające ubrania i w tkaninach, które mają bliski kontakt ze skórą. Mniej więcej połowa barwników wykorzystywanych w branży tekstylnej to barwniki azowe, a około 500 z nich jest produkowanych z rakotwórczych amin aromantycznych. Są to substancje nie tylko mutagenne, ale także nasilające objawy astmy, poprzez wyzwalanie histaminy.
Więcej informacji na temat barwników stosowanych w tekstyliach można znaleźć TUTAJ.
 
  • Formaldehyd
Należy do grupy środków sieciujących, które zapobiegają gnieceniu. Znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle tekstylnym, ponieważ może zwiększyć odporność na zabrudzenia i utrwalić kolor, może być wykorzystywany również w zmiękczaczach do tkanin, materacach czy podszewkach. Osoba narażona na jego działanie może doświadczyć problemów z oddychaniem, bólu w klatce piersiowej, kaszlu, kataru lub bólu głowy. Testy odzieży przeprowadzone w Nowej Zelandii, wykryły, że w badanych ubraniach pochodzących z Chin dopuszczalna norma zawartości formaldehydu przekroczona jest aż 900-krotnie!
 
  • Metale ciężkie
Za kolorowe nadruki na naszych ubraniach bardzo często odpowiada ołów lub kadm. Chrom znajduje swoje zastosowanie w skórzanych rękawiczkach czy butach, wygładzając ich powierzchnię oraz zapobiegając blaknięciu koloru. Należy także wspomnieć o dodatkach takich jak zamki błyskawiczne z niklu, który może wywołać reakcje alergiczną, wysypkę oraz zaczerwienienie skóry.
Polscy naukowcy wykryli obecność tych substancji w ubraniach dla dzieci, co jest szczególnie niebezpieczne, ze względu na większą wrażliwość dzieci na toksyczne działanie metali ciężkich.
 
 
Źródła:
https://www.greenpeace.org/international/publication/17612/destination-zero/
http://www.cirs-reach.com/Testing/REACH_SVHC_List_SVHC_Testing.html
Advances in the Dyeing and Finishing of Technical Textiles, D.M. Wakankar / M.L. Gulrajani
https://www.ekologia.pl/kobieta/dziecko/uwaga-na-ubranka-dla-dzieci-moga-zawierac-metale-ciezkie,21618.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Finishing_(textiles)
 
______________________________________________________________________________________________
Projekt "Kupuj odpowiedzialnie ubrania" jest współfinansowany w ramach polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Projekt wyraża wyłącznie poglądy autora i nie mogą one być utożsamiane z oficjalnym stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP
Komentarze