Każdego roku na opakowania papierowe wycina się aż 3 miliardy drzew. Czy przez nowe unijne rozporządzenie ta liczba jeszcze się zwiększy?
W 2021 r. opakowania wygenerowały w Unii Europejskiej 84 mln ton odpadów[1]. To o 18 mln ton więcej niż dwanaście lat wcześniej. Prognozuje się, że do 2030 r. ilość odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych wzrośnie w UE o 46%[2].
Nowe rozporządzenie nie zmniejszy ilości opakowań papierowych
W kwietniu 2024 r. europarlamentarzyści zagłosowali nad ostateczną wersją rozporządzenia w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR – Packaging and Packaging Waste Regulation). Jego celem jest ograniczenie ilości odpadów produkowanych w Europie, m.in. poprzez wprowadzenie obowiązkowego systemu kaucyjnego dla niektórych opakowań. Jednak, jak podkreślają eksperci z Environmental Paper Network, regulacje zostały pozbawione najbardziej kluczowych rozwiązań dotyczących problemu rosnącej ilości odpadów opakowaniowych z papieru.
Czy przepisy rozwiążą problem jednorazowych opakowań?
Przemysł opakowań papierowych skutecznie lobbował za usunięciem z nowych przepisów zakazu stosowania jednorazowych opakowań papierowych, w tym opakowań zbiorczych (np. używanych do napojów), opakowań restauracyjnych (np. opakowań na burgery) oraz opakowań na owoce i warzywa.
W rezultacie wprowadzone zakazy dotyczące opakowań plastikowych nie utorują drogi opakowaniom wielokrotnego użytku, które jako jedyne mogą znacząco zmniejszyć ilość odpadów. Zamiast tego będą sprzyjać przechodzeniu z plastikowych opakowań na papierowe. Istnieje obawa, że podobnie może stać się z zastępowaniem jednorazowych toreb plastikowych torbami papierowymi.
Ponadto przyjęte przepisy dotyczące ponownego użycia nie mają zastosowania do opakowań kartonowych w sektorze transportu, mimo że stanowią w nim aż 70% wszystkich opakowań. Rozporządzenie zawiera również szereg innych wyjątków i luk prawnych.
Każdego roku wycina się 3 miliardy drzew na opakowania papierowe
Co wprowadzają nowe regulacje?
Pozytywną informacją jest to, że rozporządzenie zakazuje stosowania PFAS (substancji per- i polifluoroalkilowych), czyli toksycznych „wiecznych chemikaliów”, które są powszechnie dodawane do opakowań papierowych, aby zapewnić im odporność na tłuszcz.
Przewiduje również obowiązkowe systemy kaucyjne dla butelek plastikowych i puszek oraz standaryzuje etykiety opakowań w całej UE.
Ponadto rozporządzenie wprowadza od 2030 r. zakaz używania jednorazowych plastikowych opakowań na świeże owoce i warzywa o wadze poniżej 1,5 kg. Zabrania też stosowania jednorazowych plastikowych opakowań na żywność w gastronomii, np. do podawania przypraw, sosów, cukru czy napojów.
Mają zniknąć również miniaturowe kosmetyki i produkty higieniczne w hotelach. Rozporządzenie wyznacza ważne cele w zakresie redukcji odpadów (5% w 2030 r., 10% w 2035 r. i 15% w 2040 r.), ale bez wprowadzenia środków niezbędnych do ich osiągnięcia pozostaną one martwą literą.
Co z papierem? Jest nadzieja na zmianę
Rozporządzenie pozwala państwom członkowskim na ustanawianie wyższych celów lub dodatkowych zakazów. Jest jasne, że jeśli rządy krajowe naprawdę chcą zmniejszyć ilość odpadów opakowaniowych (a nie tylko zastąpić plastik papierem) i chronić lasy, powinny uwzględnić w swoich działaniach także opakowania papierowe. Tylko w ten sposób będą w stanie skutecznie osiągnąć cele w zakresie redukcji odpadów opakowaniowych określone w rozporządzeniu PPWR. Wszystko sprowadza się więc do jednego pytania: czy rządzącym faktycznie na tym zależy?
