Badanie międzynarodowej kampanii „
Make Fruit Fair” (w Polsce: "
Kupuj Odpowiedzialnie Owoce!") pt.: "
Słodkie owoce, gorzka prawda", przeprowadzone przez naszą organizację partnerską Oxfam Niemcy, opublikowane w maju 2017 r., ujawniło poważne zaniechania dotyczące respektowania praw człowieka i praw pracowniczych w łańcuchach dostaw niemieckich supermarketów, w tym sieci Lidl.
Po zdemaskowaniu wyników badań rozpoczęliśmy międzynarodową kampanię „
Lidl graj fair” prowadzoną przez 27 europejskich organizacji pozarządowych, jak również partnerów z Ameryki Łacińskiej, Karaibów i Afryki apelując do Lidla o lepszy monitoring przestrzegania praw człowieka i praw pracowniczych na plantacjach oraz zapewnienie uczciwych cen dostawcom owoców tropikalnych.
Nasze działania skierowane do Lidla:
Udział Lidla w handlu bananami i ananasami jest największy wśród wszystkich dyskontów i supermarketów w Europie. Lidl posiada zatem realną siłę, by wziąć odpowiedzialność za wprowadzanie zmian u swoich dostawców.
Co dokładnie osiągnęliśmy:
Poprawa na plantacjach w Kostaryce (ananas)
- Bezpośrednie zatrudnienie, płaca minimalna, ubezpieczenie społeczne: Większość pracowników w firmie Finca One, dostarczającej ananasy do sieci Lidl, jest obecnie zatrudniona bezpośrednio (nie poprzez podwykonawców), zarabia minimalne wynagrodzenie i jest objęta ubezpieczeniem społecznym. Według pracowników, z którymi przeprowadziliśmy wywiady, obecnie zatrudnionych u podwykonawców jest tylko 200 z 1500 pracowników. Ponadto, wszyscy imigranci z Nikaragui mają stałe umowy o pracę. Przed opublikowaniem wyników badań większość pracowników z Nikaragui była zatrudniona przez podwykonawców z niezapewniającymi bezpieczeństwa trzymiesięcznymi kontraktami.
- Zmniejszenie stosowania wysoce toksycznych pestycydów: Dostawca Lidla, Finca Once nie stosuje już szkodliwych pestycydów podczas obecności pracowników na plantacjach. Ponadto, w czerwcu 2017 r. Kostaryka zakazała używania wysoce toksycznego i niezwykle niebezpiecznego Bromacilu – środka chwastobójczego, który jest zabroniony w UE.
- Kontrole Ministerstwa Pracy na plantacjach ananasów i bananów: Ministerstwo Pracy w 2016 r. zaczęło przeprowadzać kontrolę 103 producentów. Wyniki były podobne do wyników naszego badania: nie płacono za nadgodziny, niewystarczająco dbano o zdrowie i bezpieczeństwo w miejscu pracy, dokonywano także regularnych zwolnień. Po przeprowadzeniu audytów, 51 skontrolowanych producentów podjęło środki zaradcze nakazane przez Ministerstwo i do chwili obecnej 10 197 pracowników korzysta z poprawy warunków pracy. Skargi dotyczyły 12 firm.
- Częściowe zamknięcie plantacji ananasów: Trybunał Ochrony Środowiska i organ ochrony środowiska SETENA nakazały częściowe zamknięcie kilku plantacji ananasów z powodu katastrofalnych skutków dla środowiska i braku zaopatrzenia w wodę pitną.
Zmiany na plantacjach w Ekwadorze (banan)
- Kontrole producentów bananów przez lokalny organ nadzoru: Lokalny organ nadzoru, z inicjatywy naszej organizacji partnerskiej ASTAC, w 2016 r. zainicjował audyty plantatorów. Wyjawiono te same problemy, jakie opisano w wynikach naszych badań: systematyczne naruszanie praw związkowych, stosowanie pestycydów z naruszeniem ustawowych okresów zakazu wstępu na pola. Lokalny organ nadzoru zaczął być bardziej świadomym tej kwestii, co jest pierwszym krokiem do działań, które mamy nadzieję, zostaną niedługo podjęte.
- Nasza kampania wzmocniła prawa związkowe w Ekwadorze: W związku ze skargą naszej organizacji partnerskiej ASTAC, Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP) zaleciła regulację prawa w Ekwadorze i wzmocnienie pozycji związków zawodowych, zgodnie z międzynarodowymi standardami.
- Poprawa ochrony zdrowia na plantacji dostawcy Lidl, Matías: Po publikacji wyników naszych badań w czerwcu 2016 r., wydano decyzję o przedłużeniu okresów, po których pracownicy będą mogli ponownie wejść na pola po zastosowaniu pestycydów. Pracownicy mają mieć również zagwarantowaną odzież ochronną.
Poprawa standardów Rainforest Alliance w zakresie certyfikacji plantacji bananów i ananasów w Kostaryce i Ekwadorze
- Wycofanie certyfikacji: Po opublikowaniu wyników naszych badań, Rainforest Alliance wycofał certyfikat wielu dotychczas certyfikowanych plantacji. Powodem było powtarzające się naruszenie praw człowieka, w tym zwłaszcza praw związkowych. Duży dostawca Lidla i Aldi, Grupo Acon, ostatnio także utracił certyfikat.
- Udoskonalone kontrole plantacji: Związki zawodowe będą brały udział w procesie certyfikacji i opiniowały sytuację na danej plantacji jeszcze przed przeprowadzeniem na niej inspekcji przez Rainforest Alliance. Jest to ważny krok w zapobieganiu rozprzestrzeniania się zjawiska „greenwashingu”, objawiającego się m.in. poprzez certyfikację plantacji, gdzie prawo do zrzeszania się w związki zawodowe jest systematycznie łamane.
- Prawa związków zawodowych: Rainforest Alliance po raz pierwszy w historii spotkał się z przedstawicielami związków zawodowych. Dla organizacji, której zadaniem jest m.in. respektowania prawa związków zawodowych, jest to istotny krok w kierunku zapewnienia większej wolności związkowej.
Sprawiedliwy Handel – dążenie do wprowadzenia bananów z certyfikatem Fairtrade na polskim rynku
- Sprawiedliwy Handel jest w naszej ocenie najlepszą gwarancją etycznego pochodzenia produktów. Produkty z certyfikatem Fairtrade są opatrzone łatwo rozpoznawalnym niebiesko-zielonym znakiem. Mocną stroną Fairtrade jest ustalona cena minimalna płacona za towar producentowi oraz wypłacanie premii społecznej.
W dniach 10-22 maja 2017 Polskę odwiedziły przedstawicielki producentów z ekwadorskiej spółdzielni bananów Fairtrade ASOGUABO. Ich wizyta była częścią szerzej zakrojonych działań Fairtrade Polska i Fundacji Kupuj Odpowiedzialnie, zmierzających do wprowadzenia na polski rynek bananów ze znakiem Fairtrade. Pierwszy krok zrobiła sieć Lidl, wprowadzając banany Fairtrade do oferty czasowej z okazji Światowego Dnia Sprawiedliwego Handlu. Jak wynika z podsumowania tej akcji banany Fairtrade cieszyły się sporym zainteresowaniem polskich klientów sieci Lidl. Liczymy, że sieć wprowadzi banany Fairtrade do stałej sprzedaży.
Wiele zostało osiągnięte – wiele pozostaje do zrobienia
Cieszymy się, że poprawiły się warunki pracy wielu pracowników. To wielki sukces. Jednak na licznych plantacjach nadal panują bardzo złe warunki pracy. Potwierdzają to obecne badania naszego partnera ASTAC w Ekwadorze.
Nadal domagamy się następujących zmian:
- Płaca minimalna na Kostaryce otrzymywana przez pracowników dostawcy Lidla jest wciąż niewystarczająca. Wynagrodzenie pracowników musi wzrosnąć, jeśli mają zarabiać na godne życie. Aby to osiągnąć warunkiem koniecznym jest, żeby supermarkety zaczęły płacić swoim dostawcom uczciwą cenę.
- Właściciele plantacji w Kostaryce stosują mniej pestycydów, gdy pracownicy są na polach, a użycie wysoce toksycznego Bromacylu jest obecnie zabronione prawnie, jednak pod żadnym pozorem nie możemy zaakceptować faktu, że wciąż dochodzi do sytuacji opryskiwania pól pestycydami, podczas gdy znajdują się na nich pracownicy (nawet jeśli są wyposażeni w odzież ochronną). To musi się zmienić zarówno w Kostaryce, jak i w Ekwadorze.
- Matías, dostawca Lidla w Ekwadorze, zastosował się do zaleceń rządu w zakresie przestrzeganie okresów ponownego wstępu pracowników na pola po zastosowaniu pestycydów. Firma zapewniła również swoim pracownikom odzież ochronną. Obecne doniesienia pracowników wskazują jednak, że nadal brakuje odpowiedniej liczby trwałych środków ochronnych w celu zapewnienia bezpieczeństwa pracowników.
Nasze sukcesy są dowodem na to, że dzięki wspólnemu zaangażowaniu wielu ludzi można wiele osiągnąć. Jednakże, aby zyskać całościową i trawą poprawę, wymagane jest również zaangażowanie drugiej strony, czyli firm. Supermarkety muszą podjąć odpowiedzialność. Lidl, jako największa sieć dyskontów w Europie mógłby, a nawet powinien być pionierem w odpowiedzialnym i sprawiedliwym handlu owocami tropikalnymi.
