Alternatywny przewodnik po roślinnych zamiennikach mleka
Wtorek, 02.05.2023. Maria Huma
Alternatywny przewodnik po roślinnych zamiennikach mleka
Fot. Oksana Mizina
Wielu z nas wybiera mleko roślinne zamiast mleka krowiego z różnych powodów. Czy to ze względu na wartości odżywcze, dobrostan zwierząt, mniejszy wpływ na środowisko, unikanie laktozy czy po prostu preferencje smakowe. Poniżej przedstawiamy najważniejsze wnioski z naszego alternatywnego przewodnika po roślinnych zamiennikach mleka.
Unia Europejska jest największym producentem mleka na świecie, hoduje się tu około 23 milionów krów mlecznych. Przy tak ogromnej produkcji konieczny jest przemysłowy model hodowli, co powoduje wiele różnych problemów dla zwierząt i środowiska. Intensywna hodowla bydła mlecznego wiąże się z wysoką obsadą zwierząt, czyli ich dużym zagęszczeniem na danej powierzchni, oraz wysokim zużyciem nawozów sztucznych i pestycydów. Powoduje zanieczyszczenie gruntów i wody, a także w znacznym stopniu wpływa na inne siedliska i cechy krajobrazu. Przemysł mleczny oddziałuje też negatywnie na bioróżnorodność, nie mówiąc już o niepewnym dobrostanie samych krów. Ponadto pastwiska poddane intensywnemu wypasowi mają szkodliwy wpływ na przebieg migracji i zimowania dzikich ptaków.
 
Z czym wiąże się produkcja roślinnych zamienników?
 
 

Kokos

 
Kokos uchodzi za egzotyczny i zdrowy, ale dla ubogich regionów Filipin, Indonezji i Indii, gdzie osoby pracujące przy zbiorach orzechów kokosowych często zarabiają mniej niż dolara dziennie, gaje palmowe wcale nie są rajem. Ponieważ palmy kokosowe rosną tylko w tropikalnym klimacie, presja na zaspokojenie globalnego popytu powoduje wyzysk pracowników i niszczenie lasów deszczowych. „Kokosy to absolutna tragedia i bardzo mnie to smuci – ubolewa Isaac Emery, konsultant do spraw zrównoważonej żywności. – Uwielbiam gotować potrawy z mlekiem kokosowym, ale nie czuję się dobrze kupując produkty z kokosa. Rolnicy w Indonezji powinni uprawiać żywność, by wykarmić swoje rodziny, a nie zaspokajać międzynarodowy popyt”. Aby uniknąć wspierania niezrównoważonych praktyk, wybieraj produkty kokosowe z certyfikatem Fairtrade.
 
 
 

Soja

 
Argument, że produkty sojowe są nieprzyjazne dla środowiska, nie uwzględnia istotnych danych statystycznych: aż 77% globalnej produkcji soi wykorzystuje się na pasze dla zwierząt hodowlanych. Do tego 16% zużywa się do produkcji biopaliw, olejów roślinnych i do innych celów przemysłowych. Soja wykorzystywana bezpośrednio w produktach przeznaczonych do spożycia przez człowieka, takich jak tofu, tempeh i mleko sojowe, stanowi tylko 7% światowego zużycia soi. Uprawa soi jest często wysoko zmechanizowana i wymaga intensywnego nawadniania. Soja potrzebuje dużej ilości wody. Szacuje się, że do wyprodukowania 1 litra mleka sojowego potrzeba prawie 300 litrów wody. Wszystkie grunty wykorzystywane pod uprawę soi na świecie zajmują łącznie taki obszar jak Holandia, Belgia, Francja i Niemcy razem wzięte. W efekcie uprawa soi jest drugim, najistotniejszym po hodowli bydła, czynnikiem powodującym wylesianie.
 
 
 

Migdały

 
Chociaż migdałowce zajmują mniejsze obszary gruntów w porównaniu z innymi roślinami uprawianymi na mleko, negatywne skutki uprawy migdałów w Stanach Zjednoczonych przesłaniają te korzyści. Migdały potrzebują wyjątkowo dużo wody: według badania naukowców z Oksfordu do wyprodukowania jednej szklanki mleka migdałowego zużywa się ponad 60 litrów wody. Zaspokojenie rosnącego popytu na migdały wywiera także presję na amerykańskich komercyjnych pszczelarzy. Prawie 70% komercyjnych pszczół w Stanach Zjednoczonych co roku, wiosną zapyla migdałowce. W zeszłym roku rekordowa liczba pszczół – ponad jedna trzecia – padła w wyniku tej presji i innych zagrożeń środowiskowych.
 
 
 
 

Ryż

 
Chociaż mleko ryżowe jest poularne jako niedroga i szeroko dostępna alternatywa dla mleka odzwierzęcego, ma niewielką wartość odżywczą i przynosi znikome korzyści środowisku w porównaniu z innymi dostępnymi zamiennikami. Według badania naukowców z Oksfordu produkcja ryżu pochłania olbrzymią ilość wody, a także powoduje więcej emisji gazów cieplarnianych niż produkcja innych rodzajów mleka roślinnego. Bakterie mnożące się na polach ryżowych pompują metan do atmosfery, a duża ilość zużywanych nawozów zanieczyszcza wody.
 
 
 
 
 
 

Orzechy laskowe

 
Dla konsumentek i konsumentów, którym zależy na wartościach odżywczych i smakowych mleka orzechowego, ale bez negatywnego wpływu na środowisko, jaki ma uprawa migdałów, orzechy laskowe są wschodzącą gwiazdą. Jak wszystkie orzechy, orzechy laskowe rosną na drzewach, które pochłaniają dwutlenek węgla z atmosfery i pomagają zmniejszyć emisje gazów cieplarnianych. Są bardziej „ekologiczne” od migdałów, bo są zapylane wiatrem, a nie za pośrednictwem komercyjnie hodowanych pszczół i rosną w wilgotnym klimacie, m.in. na północnym zachodzie Stanów Zjednoczonych nad Pacyfikiem, gdzie zużycie wody jest mniejszym problemem.
 
 
 
 
 

Owies

 
„Mleko owsiane ma dobre wyniki według wszystkich wskaźników zrównoważonego rozwoju" – twierdzi Liz Specht, wicedyrektorka do spraw naukowo-technologicznych Good Food Institute. I dodaje: – "Bardzo wątpliwe, by miały wystąpić niezamierzone skutki środowiskowe, kiedy skala spożycia mleka owsianego się powiększy”. Owies jest uprawiany w chłodniejszym klimacie, m.in. na północy Stanów i Zjednoczonych i w Kanadzie, nie wiąże się więc z wylesianiem w krajach rozwijających się. Jednym minusem tego popularnego mleko roślinnego, które można pić bez poczucia winy, jest to, że większość owsa pochodzi z masowych upraw monokulturowych, pryskanych tuż przed żniwami pestycydami takimi jak Roundup. W badaniu Environmental Working Group we wszystkich przebadanych produktach spożywczych zawierających owies z upraw konwencjonalnych, a nawet w jednej trzeciej produktów wytworzonych z owsa z upraw ekologicznych, stwierdzono obecność glifosatu czyli aktywnego składnika Roundupu mogącego mieć właściwości rakotwórcze.
 
 
 

Len i konopie

 
Można także wybrać zamienniki mleka odzwierzęcego wytworzone z „niszowych roślin uprawnych”, takich jak len i konopie. Uprawia się je w stosunkowo niewielkich ilościach na półkuli północnej, co sprawia, że są bardziej przyjazne dla środowiska w porównaniu z uprawami monokulturowymi. Obie te rośliny wytwarzają nasiona, z których uzyskuje się mleko bogate w białko i zdrowe tłuszcze.
 
 
 
 
 
 
 
Bibliografia:
 
 
 
__________________________________________________________________________________________________________________________
Alternatywny przewodnik po zamiennikach mleka powstał w ramach projektu „Nasza Żywność. Nasza Przyszłość”. Niniejszą publikację, współfinansowaną ze środków Unii Europejskiej, przygotowali aktywiści i aktywistki z Food Justie Group z ActionAid Denmark. Jej treść, za którą wyłączną odpowiedzialność ponosi kampania „Nasza Żywność. Nasza Przyszłość” nie musi odzwierciedlać poglądów Unii Europejskiej.
 
Komentarze