Podróżować możemy nie tylko w różne miejsca, ale także w różny sposób. Dla tych, którzy chcą aktywnie poznać świat przy jednoczesnym ograniczeniu do minimum negatywnego wpływu na środowisko naturalne oraz lokalną tradycję i kulturę polecamy kilka podstawowych zasad.

       














Przede wszystkim nie zamykaj się w czterech ścianach hotelu. Nawiązuj kontakt z lokalną społecznością, próbuj lokalnych specjałów. Próbuj wtopić się w lokalną społeczność. Nie narzucaj swoich obyczajów, ale dostosowuj się. Korzystaj z usług lokalnych przewodników i biur podróży, kupuj lokalne produkty. Pomagasz wtedy w rozwoju społeczności, którą odwiedzasz, zamiast powiększać budżet międzynarodowych korporacji. Ważna jest też chęć poznawania dzikiej przyrody w taki sposób, aby jej nie zniszczyć. Ma to przełożenie na wybór środków transportu, miejsca noclegu i formy wyjazdu.

Poznawaj kulturę

1. Przygotuj się do podróży, poczytaj w przewodnikach i internecie o miejscu, do którego jedziesz.
2. Naucz się podstawowych zwrotów w języku odwiedzanego kraju/regionu.
3. Rozmawiaj ze stałymi mieszkańcami miejsca, które odwiedzasz, nawiąż z nimi kontakt.
4. Odwiedzaj również miejsca mniej znane, nieopisane w przewodnikach.
5. Bądź otwarty na poznawanie odmiennych poglądów, stylów życia, kultur i religii

Szanuj środowisko naturalne

1. Śmieci wyrzucaj do pojemników, w miarę możliwości posegregowane.
2. Używaj środków czystości ulegających biodegradacji.
3. Unikaj używania opakowań jednorazowych, zwłaszcza plastikowych.
4. Przestrzegaj zasad obowiązujących w obszarach chronionych.
5. Nie płosz dzikich zwierząt, nie zbliżaj się do nich.
6. Oszczędnie zużywaj wodę i prąd.
7. Rozważ czy wejście na teren o unikatowych walorach przyrodniczych, nie będzie miało na niego negatywnego wpływu.
8. Uiszczaj wszelkie obowiązujące opłaty za wstępy do parków narodowych, rezerwatów itp. (te pieniądze idą na ochronę przyrody, którą podziwiasz).

Szanuj prawa i obyczaje

1. Staraj się nie łamać prawa obowiązującego w danym państwie, zapoznaj się z podstawowymi przepisami.
2. Dowiedz się jakie są lokalne obyczaje i nie naruszaj ich.
3. Z szacunkiem odnoś się do lokalnych zwyczajów i tradycji, nie wyśmiewaj ich.
4. Dostosuj się do rytmu życia miejscowej społeczności, nie próbuj narzucić swoich zasad.

Wybieraj przyjazne dla środowiska środki transportu

1. Podróżuj gdy to możliwe komunikacją zbiorową, najlepiej koleją.
2. Na krótkich dystansach przemieszczaj się pieszo lub rowerem.
3. Z samochodu korzystaj jak najrzadziej. Do zneutralizowania gazów wyemitowanych w ciągu 1 roku przez jedno auto potrzebne jest aż siedem drzew.
4. Samolot wybieraj tylko na bardzo dalekie trasy. Emisja gazów cieplarnianych na większych wysokościach jest dwu- do trzykrotnie bardziej szkodliwa niż ta sama ilość emisji przy powierzchni Ziemi.

Wybieraj zrównoważone formy turystyki

1. Zamiast w wielkich hotelach, nocuj w gospodarstwach agroturystycznych, prywatnych kwaterach, schroniskach młodzieżowych.
2. Unikaj wyjazdów masowych.
3. wybieraj formy turystyki nastawione na poznanie różnych aspektów odwiedzanego regionu, a nie tylko na bierny wypoczynek.
4. Korzystaj z propozycji małych biur podróży lub wyjazdów niezorganizowanych.

Myśl globalnie, kupuj lokalnie

1. Kupuj lokalne produkty, wspierając tym samym miejscową społeczność.
2. Korzystaj z usług lokalnych biur podróży i przewodników.
3. nie staraj się unikać podwyższonych opłat dla obcokrajowców (pamiętaj o różnicach w dochodach).
4. Nie kupuj produktów ze zwierząt pochodzących z kłusownictwa.
5. Nie kupuj i nie wywoź produktów ze zwierząt i roślin zagrożonych wyginięciem, szczególnie tych objętych Konwencją Waszyngtońską tzw. CITES (patrz www.mos.gov.pl/cites-ma/).

Gdzie pojechać, czyli garść propozycji z Polski i ze świata

W Polsce:

Większa część Polski nadaje się do uprawiania ekoturystyki. Liczba stowarzyszeń lokalnych i firm turystycznych oferujących wypoczynek w zgodzie z przyrodą i lokalną kulturą jest również znaczna i wciąż rośnie. Funkcjonują także ogólnopolskie biura turystyki przyrodniczej, z których największy to Klub Podróży „Horyzonty”. Z wycieczek oferowanych przez te firmy, korzystają dziś bardzo chętnie turyści z Europy Zachodniej. Polaków uprawiających ekoturystykę na terenie naszego kraju jest mniej niż turystów z zagranicy. Warto to zmnienić, abyśmy również poznawali uroki naszego kraju w harmonii z przyrodą i tradycją. Poniżej prezentujemy kilka przykładowych miejsc, w których istnieją dogodne warunki do uprawiania ekoturystyki i zachęcamy do ich odwiedzenia.

Biebrzański Park Narodowy – z przyrodą twarzą w twarz
Biebrzański Park Narodowy jest największym obszarem wodnobłotnym. Stwarza on doskonałe możliwości obcowania z przyrodą, w tym zwłaszcza dla amatorów ornitologii. Znajduje się tutaj rozbudowana sieć szlaków pieszych, rowerowych. Sama Biebrza nadaje się do organizacji spływów kajakowych. Jest to więc dobre miejsce do uprawiania różnych form turystyki aktywnej.
Możemy skorzystać z usług lokalnych biur turystycznych, które stawiają na turystykę zrównoważoną i aktywną zarazem. Proponują one uczestnictwo w spływie Biebrzą, podczas którego płynie się kajakiem, tratwą lub tradycyjną dłubaną łódką-pychówką. Podobnie jak wycieczki piesze są one często połączone z podglądaniem przyrody. Fachową wiedzą podzielą się z nami przewodnicy biebrzańscy. Możemy również uczestniczyć w warsztatach ekologicznych. Noclegi oferują m.in. leśniczówka Grądy, z której organizowane są wycieczki ornitologiczne oraz gospodarstwa agroturystyczne, proponujące gościom lokalne potrawy i wyroby ludowe.
Więcej informacji: www.biebrzaadventure.pl, www.dolinabiebrzy.pl, www.biebrza.com.

Puszcza Białowieska – uroki dziewiczej puszczy
Puszcza Białowieska to najbardziej dziewiczy las w Europie. To raj dla podglądaczy dzikiej przyrody. Możemy tutaj odwiedzić z przewodnikiem ścisły rezerwat przyrody z kilkusetletnimi drzewami. Lokalne biura podróży organizują również wycieczki po innych fragmentach puszczy zarówno piesze, jak i rowerowe. Dla szukających przygód przeznaczone są nocne wycieczki, podczas których obserwuje się sowy i nietoperze oraz zimowe tropienie wilków. Najbardziej popularne są wycieczki ornitologiczne, w których uczestniczą podglądacze ptaków z całej Europy.
Więcej informacji: www.bpn.com.pl, www.bialowieza.com.pl, www.puszczabialowieska.org.

Park Narodowy „Ujście Warty” czyli Rzeczpospolita Ptasia
Z inicjatywy lokalnej społeczności w Parku tym powstała Rzeczpospolita Ptasia, wydająca własne paszporty i posiadająca swoją konstytucję. To znakomite miejsce dla miłośników przyrody, szczególnie dzikich ptaków. Lokalne biura turystyczne oferują możliwość odbycia wycieczek ornitologicznych, poznania lokalnej przyrody i kultury. Wszystko to z merytorycznym wsparciem lokalnych przewodników. Jeśli chodzi o noclegi, istnieją tutaj liczne gospodarstwa agroturystyczne.
Więcej: www.tps-unitisviribus.org.pl, www.hoopoe.com.pl.

Bieszczady – Zielony Rower
Zielony Rower to szlak rowerowy przez rezerwat biosfery Beskidy Wschodnie, należący do europejskiej sieci Greenways. To jednak coś więcej niż szlak. Zielony rower to powstała z inicjatywy lokalnej społeczności firma ekoturystyczna. Na trasie prócz pięknej górskiej przyrody znajdziemy liczne gospodarstwa agroturystyczne. Oferują one możliwość poznania lokalnych potraw, rękodzieła, prowadzą warsztaty artystyczne. Dodatkowo Zielony Rower posiada przewodników, którzy prowadzą wycieczki przyrodnicze po najcenniejszych fragmentach Bieszczadów. Co więcej na jego trasie znajdują się zabytki połemkowskie świadczące o burzliwej historii tego regionu. Zielony Rower stwarza więc możliwość poznania Beskidów Wschodnich od środka, zarówno od strony przyrodniczej jak i kulturowej.
Więcej informacji na stronie www.zielonyrower.pl.

A oto linki do innych organizacji i biur ekoturystycznych w Polsce:
Biuro Turystyki Przyrodniczej i Aktywnej „Bird Service”: www.bird.pl
Biuro Turystyki przyrodniczej Perkoz: www.perkoz.lublin.pl
Europejskie Centrum Rolnictwa Ekologicznego i Turystyki-Polska: www.eceat.pl
Firma turystyczna „White Eagle”: www.white-eagle.pl
Klub Podróży „Horyzonty”: www.horyzonty.pl
Stowarzyszenie Rozwoju Ekoturystyki: www.ekoturystyka.org


Za granicą

Na świecie istnieje obecnie wiele firm turystycznych oferujących wyjazdy ekoturystyczne. Są to zarówno biura podróży w krajach rozwiniętych, jak i lokalni operatorzy turystyczni w krajach rozwijających się. Szczególnie bogate w ten rodzaj oferty turystycznej są kraje Ameryki Południowej. Poniżej znajdują się propozycje miejsc, w których organizowane są wyjazdy ekoturystyczne. Są one usytuowane w Ameryce Południowej, Azji i Afryce. Lista ta obejmuje najlepsze destynacje dla uprawiających zrównoważoną turystykę według tygodnika „The Guardian”.

Bulungula, RPA
Głównym dylematem podróżujących na Wild Coast na Wschodnim Przylądku jest decyzja czy wybrać wypoczynek na hamaku czy może spływ kajakiem wzdłuż rzeki Xhora. Lokalni rybacy pokażą Wam jak łowić ryby rzucając sieci, jak łapać raki lądowe lub łowić ośmiornice rękoma. Domek letniskowy wykorzystujący energię słoneczną zaakceptowany przez Fair Trade in Tourism South Africa jest wspólnym przedsięwzięciem Afryki Południowej oraz społeczności Nqileni mówiącej w języku Xhosa. Ta ostatnia organizuje również jazdę konną, spływy kajakowe oraz wycieczki z przewodnikiem. Szczegóły: www.bulungula.com.

Podróż Traidcraft, Kuba
Aby zobaczyć na własne oczy jak rzeczywiście działa ekoturystyka należy wybrać się na dwutygodniową wycieczkę przez Kubę. W ofercie możemy znaleźć wspinaczkę po górach Topes de Collantes, pływanie wśród wodospadów w Parku Narodowym Viñales w trakcie postoju w Ciego de Avila. Taką wycieczkę oferuje brytyjska firma Traidcraft, która organizuje podobne wakacje w Indiach, Tajlandii i Peru a od 2009 roku również w Wietnamie, Ghanie, na Kostaryce i w Nikaragui. Szczegóły: www.traidcraft-tours.co.uk.

Hacienda Bukare, Wenezuela
Czekoladowe przysmaki przygotowywane i serwowane przez lokalnych mieszkańców to to, czego możemy oczekiwać kiedy wybieramy się na małą farmę kakaowca w góry, leżącą ponad Półwyspem Paria na Morzu Karaibskim. Właścicielem jest lokalny przewodnik, który prowadzi również dom gościnny w swojej hacjendzie. Tam, turyści mogą zgłębiać tajniki sporządzania czekolady. Niedaleko, znajdują się także gorące źródła, piaszczyste plaże w Parii oraz Park Narodowy Cerro Humo. Szczegóły na www.geodyssey.co.uk.

Finca Esperance Verde Ecolodge, Nikaragua
W naturalnym rezerwacie przyrody możemy znaleźć organiczną farmę kawy położoną 1200 m.n.p.m, w górach Nikaragui. Podczas gdy rdzenni mieszkańcy zajmują się obróbką kawy, za stronę turystyczną odpowiadają ochotnicy z Północnej Karoliny mając za cel wspomaganie lokalnych społeczności w uzyskiwaniu profitów alternatywnych do tych związanych z produkcją kawy. Nieopodal znajdują się trasy przez dżunglę, wodospady i farmy motyli. 10% z przychodu uzyskanego na domkach letniskowych jest wykorzystywane na szkoły i systemy wodne.
Więcej na www.fincaesperanzaverde.org.

Rezerwat przyrody Napo, Ekwador
Jeśli wybierzemy ekologiczny domek letniskowy prowadzony przez społeczność Anangua Quichua, z pewnością nie ominie nas widok lasów deszczowych wzdłuż Amazonki. Wraz z lokalnymi przewodnikami będziemy odkrywać dżunglę z jej jeziorami i strumykami, będziemy mogli obserwować tropikalne ptaki, różne gatunki małp. Będziemy również mogli pomóc w zbieraniu bananów i przygotowywaniu różnych lokalnych potraw (chichi, napój wytwarzany z manioku). Więcej na www.tribes.co.uk.

Kahawa Shamba, Tanzania
Kolejna oferta to pobyt w siedzibie producenta kawy u podnóża góry Kilimandżaro, założonej i wspieranej przez Brytyski Deparatment ds Międzynarodowego Rozwoju (Department for International Development), organizację charytatywną Twin oraz Cafédirect i Tribes Travel. Tutaj, mamy okazję zamieszkać w prostych, tradycyjnych chatach zbudowanych z pnączy winogron, z dachem pokrytym liśćmi bananowca. Więcej na www.tribes.co.uk.

Wyspa Chiloé, Chile
Możemy również przyłączyć się do wyprawy na odległą wyspę Chiloé w pobliżu chilijskiej Krainy Jezior. Zatrzymamy się tu w domkach letniskowych prowadzonych przez lokalnych mieszkańców, którzy pokażą w jaki sposób łowić ryby, przygotowywać lokalne potrawy Atacameño oraz prząść i tkać. Będziemy mieć możliwość podziwiania pustyni Atakama oraz wspinać się między jeziorami i lodowcami w Torres del Paine. Szczegóły na www.journeylatinamerica.com.

Obozowiskao Aba-Huab, Namibia
Rozwiązaniem jest również pobyt w obozowisku prowadzonym przez lokalną społeczność w Rezerwacie Twyfelfontein-Uibasen skąd możemy udać się na wycieczkę z przewodnikiem do spektakularnych starożytnych jaskiń skalnych. Częstym gościem w tych stronach jest także słoń pustynny. Możemy również dowiedzieć się czegoś o życiu mieszkańców buszu. Dwutygodniowa wycieczka zawiera 2 noce w Aba-Huab i w innych obozowiskach na wydmach pustyni Mamib, Domaraland oraz w Narodowym Parku Etosha
Szczegóły: www.expertafrica.com.

Albergue Cerro Escondido, Kostaryka
Kosatryka jest głównie znana ze względu na popularną tam ekoturystykę. Jednak domek letniskowy ukryty gdzieś głęboko w lesie na Półwyspie Nicoya ma również na względzie cele społeczne i środowiskowe. Jest jednym z miejsc pobytu turystów, które wszystkie swoje dochody przeznacza na potrzeby lokalnej społeczności. W przeciwieństwie do ekoturystycznych domków letniskowych, nie jest przeznaczony wyłącznie dla ludzi bogatych lecz przede wszystkim wyznaję zasadę – tanio i radośnie. Możemy oczekiwać więc jedynie 4 drewnianych domków z werandami do wspólnego korzystania – lecz również pysznych, domowych potraw gotowanych na opalanych drewnem piecach. W ofercie jest również wiele wycieczek do dżungli, w kierunku wodospadów, obserwowanie ptaków oraz wycieczki łodzią na wyspę. Więcej informacji: www.asepaleco.com.

Pobyt w Himalajach, Indie
Wakacje spędzone na tradycyjnej farmie połozonej 5 tys. metrów nad poziomem morza zapewnią zapierające dech w piersiach widoki. Pobyt w lokalnym domu oferuje proste lecz także prawdziwe jak na ten rejon Indii warunki zakwaterowania – materac na podłodze i dość daleki spacer do toalety. Turyści są tu zapraszani na posiłki przygotowywane przez lokalne rodziny. 10% dochodu z turystyki jest przekazywane na Rezerwat Panter Śnieżnych a reszta jest rozdzielana pomiędzy mieszkańców. Szczegóły: www.himalayan-homestays.com.

Więcej propozycji wyjazdów ekoturystycznych znajdziecie na stronach:
www.amerikaventure.com
www.eceat.org
www.ecoclub.com
www.ecotourdirectory.com
www.ecotourism.cc
www.ecotourism.org
www.fairtourismsa.org.za
www.maketravelfair.com
www.responsiblesafaris.com
www.responsible-travel.org
www.tourismconcern.org.uk


Opracowanie i redakcja Grzegorz Żero na podstawie: www.responsible-travel.org i www.guardian.co.uk